Turystyka i rekraacja w Polsce

Turystyka we współczesnym świecie może być bardzo ważnymi ogniwem rozwoju całej gospodarki kraju, wpływając na PKB, dając nowe miejsca pracy oraz powodując napływ dewiz. Pojęcie turystyka wiąże się z wyjazdami w celach poza pracowniczych na okres dłuższy niż 24 godziny, czyli opuszczeniem stałego miejsca pobytu. Z  kolei pojęcie rekreacja to wypoczynek połączony z aktywnym spędzaniem wolnego czasu, bądź na łonie natury, bądź polegający na poznawaniu nowych miejsc.

W Polsce rozwój turystyki na masową skalę przypada na lata 90. XX stulecia, gdy nastąpił wzrost przyjazdów zagranicznych turystów. Wiązało się to z upadkiem żelaznej kurtyny, otwarciem Polaków na zagranicznych gości, poprawą standardów świadczonych usług i rozwojem branży reklamowej.

Turystyka jest sektorem usług, który odpowiednio pokierowany staje się istotnym elementem polskiej gospodarki, zwłaszcza gdy inne sektory przeżywają kryzys turystyka może dawać miejsca pracy. Na wsi formą turystyki jest agroturystyka, tj. wypoczynek w gospodarstwie ekologicznym.

Rozwój turystyki i rekreacji w Polsce jest uwarunkowany kilkoma czynnikami:

• odpowiednia infrastruktura (drogi, hotele, restauracje),
• obecność zabytków architektonicznych i miejsc związanych z życiem kulturalnym
• występowanie miejsc o walorach przyrodniczych, krajobrazowych
• położenie w centrum Europy na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych,
• połączenia lotnicze (w ostatnich latach nastąpił rozwój tanich linii lotniczych, co zdecydowanie wpłynęło na wzrost osób odwiedzających Polskę).

Z kolei wśród czynników, które mogą blokować napływ turystów do Polski należy wymienić:

• słaba infrastruktura turystyczna,
• za mała promocja regionów turystycznych Polski i mało różnorodna oferta dla turystów.

Turyści najczęściej odwiedzający Polskę to przede wszystkim: Niemcy, Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy, dalej państwa członkowskie Unii Europejskiej. Dominują przyjazdy 1-dniowe, zazwyczaj w miesiącach letnich bądź zimą w celach uprawiania turystyki górskiej — śnieżnej; najwięcej turystów odwiedza województwa małopolskie — turystyka krajoznawcza, województwo mazowieckie —  turystyka krajoznawcza i biznesowa oraz województwo wielkopolskie — turystyka krajoznawcza i biznesowa. Bardzo istotnym elementem w ruchu turystycznym w Polsce są miejsca wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, m.in:

Zamek Krzyżacki w Malborku

• Kalwaria Zebrzydowska
• Kopalnia soli w Wieliczce
• stare miasto w Krakowie
• stare miasto w Toruniu
• Białowieski Park Narodowy
• historyczne centrum Warszawy

Te obiekty są znane turystom zagranicznym i bardzo licznie przez nich odwiedzane.

Na terenie Polski ruch turystyczny koncentruje się regionalnie:

Karpaty i Pogórze Karpackie

To region uprawiania turystyki górskiej. Karpaty to młode polskie góry, powstałe w wyniku orogenezy alpejskiej, zróżnicowane pod względem budowy i rzeźby górskiej, zbudowane z pasm; całe Beskidy są objęte szlakami turystycznymi, pieszymi, narciarskimi, odwiedzane przez turystów latem i zimą, oferują wiele atrakcji:

• Tatry: występują liczne jaskinie, na przykład Mroźna i Mylna, trasy widokowe, unikalna rzeźba wysokogórska — doliny U-kształtne, jeziora cyrkowe polodowcowe,  na przykład Morskie Oko, Czarny Staw, górskie dolinki, wodospady- na przykład Wodogrzmoty Mickiewicza, górskie szczyty z kolejkami górskimi i piękną panoramą ze szczytu Kasprowy Wierch, wreszcie unikalna flora i fauna górska, na przykład świstaki i kozice górskie; Wiele atrakcji oferuje stolica Tatr — Zakopane z licznymi atrakcjami turystycznymi: muzea, kościoły, deptak Krupówki, stąd rozpoczyna się szlak na Gubałówkę, miasto kusi góralskim folklorem i kuchnią;

• Pieniny z pięknymi trasami widokowymi,  na przykład Trzy Korony, przełom Dunajca na którym można uczestniczyć w spływie tratwami w sezonie wiosenno-letnim, zbiornik Czorsztyński, zamek w Niedzicy, miasto Szczawnica — jako uzdrowisko;

• Bieszczady —  słynne połoniny, sztuczny zbiornik Solina, cerkwie i chaty Łemków, pasmo górskie z licznymi szlakami;

• pozostałe Beskidy — szlaki górskie, liczne uzdrowiska karpackie, na przykład Rabka, Krynica, Muszyna; parki narodowe utworzone celem ochrony walorów przyrodniczych polskich gór;

• Kotliny Podkarpackie — to Kotlina Sandomierska- tutaj piękne stare miasto w Sandomierzu, wąwozy lessowe, dolina Wisły, zabytki architektonicze; Kotlina Oświęcimska, jako miejsce pamięci zagłady — obóz Oświęcim-Brzezinka;

Sudety i Przedgórze Sudeckie
Oferują liczne szlaki górskie, rzeźba górska polodowcowa — kotły polodowcowe, penepleny, unikatowy świat roślinny, piękne górskie krajobrazy z najwyższych szczytów — Śnieżki, Śnieżnika, liczne doliny i przełomy rzeczne, wodospady — Szklarka, Kamieńczyk, jaskinie — Niedźwiedzia, liczne uzdrowiska — Duszniki Zdrój, Szczawno Zdrój, Cieplice Zdrój; Góra Chojnik i Śnieżka to znana atrakcja turystyczna, utworzono tutaj Karkonoski Park Narodowy, główne miasta regionu to: Karpacz (kościół Wang), Szklarska Poręba, Kłodzko , Duszniki Zdrój, Jelenia Góra.

Wyżyny Polskie

Tworzą je: Wyżyna Śląska, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Niecka Nidziańska, Wyżyna Kielecko-Sandomierska i Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Lubelska z Roztoczem, każda z nich wymaga osobnego omówienia ze względu na wiele atrakcji turystycznych:

• Wyżyna Śląska – tutaj znajduje się Pustynia Błędowska, tereny zniszczone działalnością górniczą są obecnie rewitalizowane, a z zamkneitych hut, kopalń, zakładów przemysłowych uczyniono atrakcje turystyczne, na przykład: Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach, szyb Wilson w Katowicach, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, stary dworzec w Katowicach, dzielnica Janów znajdująca się pod egidą UNESCO; poza tym wesołe miasteczko w Chorzowie, Góra Świętej Anny, gwara i kuchnia śląska;

• Wyżyna Krakowsko- Częstochowska — posiada bardzo wiele atrakcji turystycznych, zarówno kultury materialnej jak i przyrodniczej; miasto Kraków —  stare miasto, Kazimierz, zakole Wisły, sanktuarium Łagiewniki, jedna z perełek polskiej architektury; Częstochowa — Sanktuarium Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze jest miejscem licznych pielgrzymek z całego świata; Ojcowski Park Narodowy w dolinie Prądnika z ciekawymi formami skalnymi, takimi jak: Maczuga Herkulesa, Grota Łokietka, słynne dolinki podkrakowskie ze szlakami, jaskiniami; liczne zamki — Szlak Orlich Gniazd z zamkami w Ogrodzieńcu, Pieskowej Skale)

• Niecka Nidziańska — liczne uzdrowiska: Solec i Busko Zdrój, opactwo cystersów w Jędrzejowie i Muzeum Zegarów, miasta: Pińczów, Wodzisław;

• Wyżyna Kielecko–Sandomierska —  miasto Kielce, rezerwat Kadzielnia, zabytki staromiejskie, pałac biskupów krakowskich, jaskinia Raj; Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku; Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi; Dymarki Świętokrzyskie;  kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich; Góry Świętokrzyskie z licznymi szlakami turystycznymi, góra Łysica, Święty Krzyż z  klasztorem w którym znajdują się relikwie drzewa Krzyża Świętego, klasztor benedyktynów; Świętokrzyski Park Narodowy, w którym ochronie podlega puszcza jodłowa i gołoborza; niestety słabo rozwinięta baza turystyczna nie sprzyja napływowi turystów do tego regionu;

• Wyżyna Lubelska — uzdrowisko w Nałęczowie oferuje specyficzny mikroklimat i wody mineralne; Zwierzyniec —  kościółek na wodzie;  Kazimierz Dolny — stare miasto, dolina Wisły, wąwozy lessowe- to jedno z ulubionych miejsc wypadowych na weekend mieszkańców stolicy;  Zamość — zabytkowy układ urbanistyczny (perła renesansu); szlaki turystyczne na polskim Roztoczu — między innymi Szlak Partyzancki, Szlak Szumów; parki narodowe: Roztoczański Park Narodowy z unikatową przyrodą i stanowiskiem konika polskiego; Kampinoski Park Narodowy; ponadto liczne zabytki kulturowe Lublina — zamek z kaplicą Świętej Trójcy, Brama Krakowska, stare miasto;

Niziny Polskie

Tworzą je: Nizina Śląska, Nizina Mazowiecka, Nizina Podlaska, Nizina Wielkopolska; biorąc pod uwagę różnorodność atrakcji turystycznych należy wymienić przede wszystkim:

• Wrocław — perła architektury to starówka z ratuszem i licznymi zabytkami starówka, Słynna Panorama Racławicka, Ostrów Tumski, odwiedzane przez rzesze turystów zoo; miasto często jest gospodarzem wielu imprez kulturowych i konferencji biznesowych;
• Opole słynie z corocznego festiwalu polskiej piosenki; inne atrakcjie, to tzw. Zielony Mostek, Wieża Piastowska;
• Racibórz — ogród botaniczny
• Brzeg — Zamek Piastów Śląskich, rynek starego miasta
• Zielona Góra ze starym rynkiem; region zielonogórski to zagłębie polskiej produkcji win, występują tu liczne pola uprawne winnej latorośli; przyroda nieskażona, region obfituje w liczne tereny leśne;
• liczne zamki i grody na wielkopolskiej ziemi, miedzy innymi Kaliszu, Sieradzu czy Głogowie
• Żelazowa Wola — Dworek Fryderyka Chopina
• Łowicz, jako ośrodek kultury łowickiej
• góra Grabarka — miejsce kultu dla wyznawców prawosławia
• Biebrzański Park Narodowy
• Warszawa — stolica Polski, jako centrum biznesowe, kulturalne, oświatowe, handlowe i oczywiście turystyczne jest odwiedzana przez turystów zarówno polskich, jak i zagranicznych; zabytki to m.in: stare miasto z Kolumną Zygmunta, Brzeg Wisły z pomnikiem Syrenki, Barbakan, Łazienki Królewskie, Wilanów, Zamek Królewski, Pałac Kultury i Nauki, liczne muzea, teatry, galerie;
• Białystok — rynek z ratuszem, Pałac Branickich, Katedra Najświętszej Marii Panny;

Pas pojezierzy polskich

Pojezierze Wielkopolskie, Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Mazurskie, Pojezierze Suwalskie; to kraina wielu jezior i terenów zielonych, region czysty ze względu na brak przemysłu wydobywczego;

- jeziora regionu to miedzy innymi: Kraina Wielkich Jezior z największymi jeziorami Polski — Śniardwy i Mamry; jeziora regionu Pojezierza Suwalskiego — tutaj liczne szlaki kajakowe, turystyka jachtowa; także kanały, m.in.  Kanał Augustowski z XIX wieku

- sanktuaria maryjne, np. Święta Lipka

- wieś Grunwald (miejsce jednej z największych bitew średniowiecza)

- zamki krzyżackie — Ostróda, Golub- Dobrzyń, Morąg, Gniew, Szczecinek, Gniezno (stolica książąt piastowskich)

- Ciechocinek — znane polskie uzdrowisko, słynne tężnie

- Kruszwica — mysia wieża

- osada w Biskupinie

- liczne ośrodki kultury kaszubskiej — między innymi Kartuzy

- Poznań — zabytkowa starówka, Cytadela, jezioro Malta, ogród botaniczny, ratusz z koziołkami

Pas pobrzeży polskich

Pobrzeże Gdańskie, Pobrzeże Szczecińskie, Pobrzeże Koszalińskie; ruch turystyczny skupia się głównie latem, polskie morze i stosunkowo niskie ceny przyciągają zarówno turystów zagranicznych, jak i krajowych; liczne kąpieliska i specyficzna atmosfera polskiego wybrzeża sprawia, że niezależnie od pogody turyści dopisują; jako atrakcje turystyczne należy wymienić przede wszystkim:

• Gdańsk — zabytkowe miasto wybrzeża, port morski i stocznia, liczne imprezy kulturalne, Latarnia Morska, Dwór Artusa, Ratusz Miejski, Długi Targ, Fontanna Neptuna, Żuraw, Katedra Oliwska, Bazylika Mariacka, Złota Brama;
• Sopot — molo, kąpielisko; miasto festiwalowe — kocerty w Operze Leśnej
• Gdynia — akwarium , port i stare miasto
• Frombork —  miasto Mikołaja Kopernika — muzeum astronoma
• zamkek krzyżacki w Malborku
• liczne kąpieliska morskie: Mielno, Łeba, Ustka, Kołobrzeg, Rowy, Dziwnów, Pobierowo
• Słowiński Park Narodowy — ruchome wydmy i liczne jeziora : Jamno, Gardno, Łebsko miejsce rekreacji
• Woliński Park Narodowy
• Szczecin — miasto portowe, liczne zabytki: Wały Chrobrego, Bazylika Archikatedralna, Zamek Książąt Pomorskich, Czerwony Ratusz;
• Hel — Fokarium ,Muzeum Rybołówstwa;
• nadmorskie uzdrowiska, m.in.  Krynica Morska, Kołobrzeg
• Elbląg – Kanał Elbląski