Anarchizm zakłada istnienie społeczeństwa i państwa, które jest oparte na równości oraz międzyludzkiej solidarności. W takim państwie prawa jednostki są szanowane.
Doktryna anarchizmu powstała w XIX wieku. Jej zalążkiem stał się ruch socjalistyczny. Anarchiści dążyli i dążą do zniesienia organizacji państwowej, a także innych form wyzysku jednostki przez aparat władzy. Żądają aby społeczeństwo oparło się na wzajemnej pomocy, na solidarności. Postulują wprowadzenie federalizmu. Charakterystyczną cechą dla tego ruchu jest niechęć do kapitalizmu.
Przyjmuje się, że prekursorami tego ruchu stali się angielscy diggerzy za czasów rewolucji w Anglii w XVII wieku. Ruchu o charakterze anarchistycznym powstały także we Francji pod koniec XVIII wieku. Za pierwszego jednak anarchistę należy uznać socjalistę i myśliciela francuskiego – Pierre’a J. Proudhon’a.
W łonie anarchizmu możemy wyróżnić kilka odmian:
- anarchizmu indywidualistyczny – kierunek, w którym poddawano krytyce naruszanie woli jednostki przez państwo
- anarchizm kolektywistyczny – zwolennicy tego nurtu uważali, że gospodarka winna się opierać na kolektywach, czyli produkcyjnych stowarzyszeniach; taka organizacja miała być także podstawą organizacji państwowej
- anarchizm syndykalistyczny – model, który przyjął za podstawę organizacji państwa związek robotników
- anarchizm komunistyczny – nurt ten postuluje wprowadzenie ogólnopaństwowej własności środków produkcji, których administrowaniem winny się zająć komuny; przy czym w administrowaniu powinny mieć równy udział wszystkie jednostki.