Buddyzm rozwinął się jako religia ok. VI w pne, od samego początku związany jest z członkiem rodu Gautama Siddharha (Przebudzony),czyli Budda, stworzył podstawy religii, która wyrosła na podłożu braminizmu .Uczeni nie są zgodni w jakim czasie żył Budda, przypuszczają, że było to między rokiem 560, a 480, urodził się w wiosce Lumbini w okolicach Nepalu. Jako książe poszukiwał przyjemności życia, często opuszczając dom i rodzinę. Podczas podróży spotykał ludzi, którzy uświadomili mu że w świecie istnieje także ból, cierpienie i starość. Siddharha postanowił zakończyć życie szczęśliwe i poddać się bezdomnej ascezie. W pobliżu dzisiejszego Bodh Gaji usiadł na brzegu rzeki i pogrążony w medytacji doznał olśnienia, którego tak długo poszukiwał, miał wówczas trzydzieści pięć lat. Następne lata upłynęły mu na wędrówce po Indiach i głoszeniu kazań. Pozyskiwał coraz to więcej uczniów, końcu założył wspólnotę mnichów, których znakiem rozpoznawczym były ogolone głowy, żółte szaty i trzykrotnie powtarzana formuła:
Szukam schronienia u Bud ,szukam schronienia w nauce(dharmie), szukam schronienia we wspólnocie( sangha).
Nauka Buddy rozprzestrzeniła się po krajach Dalekiego Wschodu, dotarła do Chin, Japonii, Tybetu w końcu na Zachód Europy.
Cechy charakterystyczne buddyzmu są następujące:
- Budda stawiał pytanie dotyczące cierpienia i odpowiadał na nie:
- Czym jest cierpienie?(pytał Budda)-narodzinami starością, śmiercią ,niespełnieniem życzeń i marzeń – dlatego cierpienie zawarte jest w ciele, odczuciach, spostrzeżeniach, popędach i świadomości Wszelkie istnienie daje cierpienie(duhkha).
- Jak powstaje cierpienie? -przez pragnienie rozkoszy( tryzna) .
- Jak położyć kres cierpieniu?- stłumić całkowicie pragnienia życia.
- Jaka jest droga prowadząca do zniesienia cierpienia? – jest to tzw. ośmioraka ścieżka właściwego poznania, usposobienia, właściwej mowy ,czynu, właściwego sposobu zarabiania na życie, wysiłku, uwagi i skupienia. Człowiek, więc powinien pozbyć się wszelkich pragnień, osiągając w ten sposób absolutna mądrość, prowadzącą do nirwany.
- W buddyzmie przypisuje się bardzo duże znaczenie medytacji. Jest ona drogą rozwoju duszy. Należy podjąć właściwy wysiłek, aby ustrzec się przed gnuśnością i brakiem koncentracji, które przeszkadzają medytować. Budda twierdził iż medytujący
pozostaje gorliwy, opanowany i uważny, ponieważ przezwyciężył zarówno żądze, jak i przygnębieni, które w świecie są czymś normalnym.
- Po uświadomieniu sobie cielesnych i duchowych procesów, człowiek może całkowicie zwrócić uwagę ku górze.
- Nirwana jest stanem całkowitego spokoju i uwalnia duszę ludzką od nieustannego wcielania się w różne byty. Nirwana jest absolutnym nic, w tłumaczeniu dosłownym oznacza –rozwinięcie, zgaśnięcie.
- Budda odrzucił wszelkie substancje bytu, włącznie z duszą.
- Wyróżnił dwanaście współgrających ze sobą czynników bytowania np.: niewiedza, świadomość, cielesne i duchowe elementy człowieka, narządy zmysłu, pragnienie życia, przywiązanie, ponowne narodziny, starość i śmierć.
- Tylko we współdziałaniu dwunastu czynników powstaje schemat koła życia.
- Buddyzm wyróżnił trzy postacie zła, które mają wpływ na koło życia człowieka jest to: żądza, nienawiść i zaślepienie.
- Dopóki istnieją postacie zła świat ludzki określają egoizm, żądza, choroby, starość i śmierć, ludzie są wiedzieni do królestwa piekła, a zwierzęta na które poluje człowiek nawzajem się zjadają, natomiast do królestwa bogów dostają się ci, którzy zdobyli dostatecznie dużo dobrego karmana (odpłata za czyny).
- Człowiek składa się z pięciu czynników tj.: ciało, odczucia, spostrzeżenia, popędy i świadomość, które łącznie budują iluzoryczną świadomość „ja” Ciało (według Buddy) jest jedynie powłoką i zbiorem nieczystości, podobnie odczucia i spostrzeżenia.
- W świecie nieustannie powstaje coś nowego żaden moment życia nie jest podobny do tego, który minął.
- Bogowie nie odgrywają żadnej roli wobec jednostki, która powinna samodzielnie doskonalić się i podążać w stronę wyzwolenia.
- Buddyzm nie wyjaśnia problemu pochodzenia człowieka.
- Źródłem objawienia nie jest Bóg, ale człowiek, który dzięki medytacji osiąga stan przebudzenia.
W etyce buddyjskiej istnieją reguły ustalające co jest dobre, a co złe. Dobrym jest właściwa mowa, czyli o tym co ważne( buddyści w swoich pismach wymieniają nieważne sprawy np.: polityka, gospodarka, jedzenie, ubranie, sąsiedzi sprawy rodzinne itp.).Dobrym jest przyjaźń wobec wszystkich stworzeń (majtria), nieuszkodzenie nikomu (ahinsa),a także miłosierdzie (karuna).
Wyodrębniono pięć obowiązków buddysty:
- Nie zabijać żadnej żyjącej istoty.
- Nie zabierać niczego, co nie zostało dobrowolnie dane.
- Należy opanować rozkosz zmysłową.
- Należy unikać mówienia nieprawdy.
- Nie należy spożywać żadnych oszałamiających napojów.
Obowiązki te są czynione ponieważ są środkiem postępów na drodze do wyzwolenia.
Z pierwotnego buddyzmu wyodrębniły się dwie podstawowe odmiany: therawada,(hinajana -„mały wóz”), mahajana („wielki wóz”), później wykształcił się kierunek mantrajana (koncepcja pustki).
Buddyzm, odrzucającą kult, dogmaty i wszelkie nawiązania do Boga przeniknął do różnych kultur tworząc dziś jedną z największych religii.