Cesarstwo Napoleona Bonaparte - zasady ustrojowe

Po 1799 r. Napoleon Bonaparte dążył do kolejnych zmian, których zwieńczeniem stało się wprowadzenie ustroju monarchicznego – cesarstwa. W 1802 i 1804 r. zostały przyjęte nowelizacje konstytucji, które później potwierdził plebiscyt. Zwiększyły one uprawnienia Senatu. Od tej pory miał on prawo do rozwiązania Trybunatu i Ciała Prawodawczego. Najważniejszą jednak zmianą okazało się być uznanie urzędu konsula za dożywotni. W 1804 r. zniesiono urzędy konsulów i przekształcono tym samym państwo francuskie w republikańską monarchię. W tym samym roku Napoleon Bonaparte koronował się na cesarza Francuzów. W kolejnych latach można było obserwować zmiany ustrojowe, które przeobrażały Francję w monarchię absolutną. Początkowo dość duże uprawnienia Senatu były stopniowo ograniczane przez Napoleona, aż do całkowitego podporządkowania tego organu cesarzowi. Zniesiony został Trybunat, a podobny los spotkał także Radę Stanu. Coraz rzadziej cesarz zwoływał Ciało Prawodawcze. Zniesiono swobody obywatelskie. Wokół Napoleona powstał dwór cesarski oraz otaczając go rzesza dygnitarzy, wysokich urzędników państwowych i wojskowych. Utworzyła się nowa szlachta i arystokracja.

W 1800 r. przeprowadzono zmiany administracyjne państwa. utrzymano podział na departamenty, okręgi i gminy. Zasadnicza różnica polegała na tym, że wszystkie urzędy były obsadzane w drodze wyborów. Na każdym szczeblu funkcjonował urzędnik, który za swoją działalność ponosił odpowiedzialność przed swoim przełożonym. To przyczyniło się do scentralizowania władzy w państwie. Na czele departamentu stał prefekt. Jego kompetencje dotyczyły spraw administracyjnych. Jako organ doradczy funkcjonowała u jego boku rada prefektury. Okręgiem kierował podprefekt. Podobnie jak  w przypadku prefekta, także i on korzystał z pomocy rady okręgowej. Na czele gminy stał mer oraz pomagająca mu rada municypalna. Na stanowisko prefekta, podprefekta oraz mera w gminach liczących 5 tys. mieszkańców, nominacji dokonywał cesarz.

Strukturze administracji państwowej została podporządkowana hierarchia sądownictwa. Podstawą działalności sądów w epoce cesarstwa stał się wprowadzony w 1804 r. kodeks cywilny Napoleona. Stał się on podstawą tworzonego w XVIII i XIX wieku państwa burżuazyjnego we Francji. W 1807 r. został uchwalony kodeks cywilny i kodeks handlowy, a rok później kodeks procedury karnej i w 1808 r. kodeks karny.