Blaise Pascal (1623 – 1670) urodził się w Clermont na terenie Francji. Był filozofem, matematykiem, fizykiem i publicystą, a także obrońcą jansenizmu i krytykiem jezuitów. Jansenizm był to ruch teologiczny i duchowy, wyznający surowe zasady moralne i pesymistyczny pogląd na świat. Pascal nie stworzył odrębnego systemu filozoficznego, jego myśli oddziaływały spontanicznie na innych, w tym najbardziej na artystów uwrażliwionych na problemy egzystencjalne człowieka.
Najważniejsze dzieła Pascala to :
- „Prowincjałki” (1656-1657), czyli zbiór listów będących rozprawami na tematy moralne i religijne oraz krytyka moralności jezuickiej. Wydanie polskie w tłumaczeniu T. Boya Żeleńskiego ujrzało światło dzienne w 1921roku,
- „Myśli” (1670), pełny tytuł „Mysli o religii” – zbiór notatek, aforyzmów oraz pojedynczych zdań wydany staraniem środowiska Port – Royal.
Najpopularniejsze poglądy filozoficzne B. Pascala:
rozum i serce – Pascal szukał wiedzy pewnej i doszedł do wniosku, że można ją osiągnąć dzięki geometrii, ponieważ tylko ona definiuje pojęcia i w sposób dedukcyjny prowadzi dowodzenia. Z drugiej strony uznaje pojęcia niedefiniowalne tj.: byt, przestrzeń, ruch, czas. Dzięki temu doszedł do wniosku, że rozum nie jest w stanie pojąć wszystkiego. Tą druga kategorią, która poznaje to czego nie jest w stanie poznać rozum (czyli prawd nadprzyrodzonych) jest według Pascala tzw. „intuicja serce”. Pisał „Serce ma swoje racje, których rozum nie zna”, dlatego rozum należy dopełnić wiarą i całkowicie rozdzielić te dwie logiki.
kondycja człowieka – według filozofa człowiek znajduje się po środku pomiędzy prawdą, fałszem, złem i dobrem. Kondycja człowieka jest więc nędzna, ponieważ zdaje sobie on sprawę ze swojego położenia. Mówił „Wielkość człowieka jest wielka w tym, że zna on swoją nędzę” dlatego twierdził, że :
Człowiek jest tylko trzcina, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą.
Człowiek jest pewny jedynie swojej śmierci, wszystko inne jest niepewnością. Pascal wyrażał rozpaczliwą świadomość zagubionego człowieka w zadani: „Nie wiem, kto mnie wydał na świat, czym jest świat, żyję w okropnej niewiedzy wszystkich rzeczy”.
zakład Pascala – filozof uznając kruchość i słabość człowieka podpowiadał mu istnienie „przedmiotu nieskończonego i niezmiennego”, czyli Boga. Ponieważ rozum ludzki nie jest w stanie zbadać istoty Boga ma do wyboru następującą sytuację: albo założyć, że Go nie ma, albo założyć, że Bóg istnieje i żyć z wiarą. Nie można według Pascala żyć bez któregoś z wyborów, on sam wybrał istnienie Boga. Wiara w Boga była dla niego wyłącznie sprawa serca, władzy praktycznej, rozum mógł jedynie założyć lub odrzucić omawianą tezę na podstawie kalkulacji zysków i strat. Pisał „
Zważmy zysk i stratę, zakładając, że Bóg jest […], jeśli wygrasz , zyskujesz wszystko, jeśli przegrasz , nie tracisz nic.
religia i etyka – etyka Pascala miała religijny charakter, bowiem filozof podkreślał, że dobro i cnota jest kategorią „prawdziwej wiary”, jaką było chrześcijaństwo.
Pascal oparł swoje poglądy na filozofii Kartezjusza i św. Augustyna. Wielu późniejszych filozofów i myślicieli nawiązywało do B. Pascala, np.: filozof i pisarz francuski Henri Bergson przedstawiciel psychoanalizy oraz egzystencjaliści tj. Kierkegaard, Jaspers, Sartre.
Pascal uznany jest za autora pierwszej maszyny liczącej, którą zbudował dla swojego ojca będącego poborcą podatkowym. Był też twórcą prawa fizycznego, sformułowanego w 1653 roku i nazwanego jego nazwiskiem. Prawo to znalazło zastosowanie w pompie hydraulicznej , układach hamulcowych i wielu innych dziedzinach.