Nazwa Egipt pochodzi od staroegipskiego słowa kemi, co znaczy „czarna ziemia”, „muł nilowy”. Zaledwie drobny procent obszaru tego kraju w starożytności był zajęty pod uprawę, która koncentrowała się w dolinie Nilu. Rzeka ta była główną arterią komunikacyjną i umożliwiała byt mieszkańcom państwa faraonów. Nil dzielił także kraj na dwie części – na Egipt Górny i Egipt Dolny, czyli Deltę. Granica Egiptu Górnego biegła od I Katarakty aż do nasady delty rzeki.
Badania wykopaliskowe pozwoliły odtworzyć najdawniejsze dzieje państwa egipskiego. Ślady pobytu człowieka na tych terenach sięgają starszej epoki kamienia. Już w III tysiącleciu przed Chrystusem zarysował się podział na Dolny i Górny Egipt. Ta dualność odcisnęła piętno na dalszym rozwoju państwa.
Mieszkańcy Delty, czyli Dolnego Egiptu byli rolnikami i hodowcami. Uprawiali głównie jęczmień, proso, len, konopie oraz jarzyny. W III tysiącleciu przed Chrystusem potwierdzone jest używanie przez nich w pracach polowych pługu. W tym czasie zaczęły się powoli tworzyć wspólnoty gminne. Prawdopodobnie także i na tym obszarze powstał pierwszy rolniczy kalendarz, oparty na obserwacji natury. Jedną z cech, która odróżniała mieszkańców delty od mieszkańców Górnego Egiptu był także stosowany przez nich obrządek grzebalny. Na północy panował zwyczaj grzebania zmarłych w domu. Natomiast na południu istniały oddzielne miejsca – cmentarzyska, gdzie chowano zmarłych.
Na południu obok rolnictwa, dużą rolę odgrywało łowiectwo. Było ono tutaj częstszym zajęciem mieszkańców, w porównaniu z mieszkańcami Delty, którzy byli głównie rolnikami. W tej części państwa egipskiego świetnie rozwijał się handel. Archeolodzy odkryli w trakcie badań wielkie ilości materiałów importowanych, pereł, muszli. Na ich sprowadzenie mogli sobie pozwolić tylko najbogatsi członkowie gminnych wspólnot. Południe Egiptu było poprzecinane szlakami karawan. Częste kontakt handlowe przyczyniły się do rozwarstwienia ludności Górnego Egiptu, szybciej niż to miało miejsce w Dolnym Egipcie. Stąd na południu szybciej wyodrębniła się funkcja naczelnika.
Jedność Egiptu w ciągu całej historii państwa, ulegała wielokrotnie rozbiciu. Istniała jednak silna tendencja do integracji. Powodem tych dążeń była sytuacja gospodarcza wywołana warunkami naturalnymi – Nilem, który odgrywał rolę osi, łączącej dwie różne części kraju. Podobnie jak w starożytnej Mezopotamii, także i tutaj ogromną rolę odgrywał system kanałów irygacyjnych. Od ich sprawnego funkcjonowania zależał byt ludności.
Według kapłana egipskiego Manetona, który żył w III wieku przed Chrystusem, dzieła zjednoczenia państwa egipskiego dokonał Menes, założyciel I dynastii. Dynastia ta miała pochodzić z Tinis (środkowy Egipt). Akt zjednoczenia nie był bynajmniej aktem jednorazowym, ale procesem który trwał przez dłuższy okres czasu. Nazwisko Menesa, przekazały nam dopiero źródła pochodzące z okresu Nowego Państwa. Wcześniejsze nic nie mówią o jego istnieniu. Można więc przyjąć, że Menes był postacią-symbolem, postacią legendarną. Jest on związany w wieloma wydarzeniami historycznymi, prowadzącymi do zjednoczenia państwa.
Egipskie źródła przedstawiają zjednoczenie kraju, dokonane drogą podboju Egiptu Dolnego, przez władców Egiptu Górnego. Można więc powiedzieć, że społeczeństwo mniej cywilizowane narzuciło swoja zwierzchność bardziej rozwiniętemu społeczeństwu Delty. Widomym wyrazem zmian, które się dokonały, było przyjęcie przez panującego dwóch koron – korony Dolnego i Górnego Egiptu.