Jan Jakub Rousseau

Jan Jakub Rousseau (1712-1778) urodził się w rodzinie protestanckiego zegarmistrza . Był samoukiem, pracował jako grawer, nauczyciel muzyki, lokaj, był nawet na krótko seminarzystą w seminarium duchownym. Ważnym krokiem w jego karierze stało się spotkanie z Denisem Diderot, który wywarł duży wpływ na Rousseau. Najważniejsze jego dzieła to:

Rozprawa o nowej muzyce
Rozprawa o naukach i sztukach
Rozprawa pochodzeniu i podstawowych nierównościach między ludźmi
Julia, czyli Nowa Heloiza
O umowie społecznej
Emil, czyli o wychowaniu
Uwagi o rządzie polskim

Poglądy J.J. Rousseau:

cywilizacja –istnieje pewien paradoks, który według filozofa polega na tym, iż człowiek jest z natury dobry, ale ludzie (jako zbiorowość ) są źli. To cywilizacja jest źródłem zła i źródłem nierówności społecznej. Człowiek żyjąc w grupie musiał wprowadzić reguły odróżniające dobro od zła. Społeczeństwo rozwinięte w porównaniu ze stanem pierwotnym jest według Rousseau źródłem cierpień, ponieważ jedni popadali w zależność od drugich, a dobro ogółu pozostało w sferze ideałów. W rzeczywistości społeczeństwem rządzi egoizm i partykularyzm. Twierdził :

Natura uczyniła człowieka szczęśliwym i dobrym, lecz społeczeństwo go znieprawiło i uczyniło nieszczęśliwym. Pisał również:

Ogólne i atrakcyjne idee są źródłem największych błędów ludzkości

apoteoza natury - „Wszystko jest dobre gdy wychodzi z rak stwórcy, wszystko paczy się w rękach człowieka”- pisał J.J. Rousseau, dlatego należało według filozofa odrzucić kulturę, normy, reguły, szablony, a wrócić do natury. Ze względu na swoje przekonania francuski filozof uznawany jest z prekursora sentymentalizmu i romantyzmu. W utworze „Emil, czyli o wychowaniu”, postulował, aby wychowanie dziecka podporządkować sumieniu i oprzeć na poszukiwaniu tego co naturalne, czyli na kształtowaniu uczuć.

umowa społeczna – najważniejsze myśli dotyczące funkcjonowania społeczeństwa i państwa zawarł J.J. Rousseau w rozprawie „O umowie społecznej”, stwierdzał w niej, iż cywilizacja pomimo zła jakie niesie, pozwala człowiekowi wyzwolić się z poziomu egzystencji zwierzęcej oraz umożliwić negocjacje i powołać nowe społeczeństwo. To nowe społeczeństwo powinno być zorganizowane zgodnie z umową społeczną, opartą na zasadach równości, wolności oraz powszechnie akceptowanego prawa. Tylko tak zorganizowane społeczeństwo daje możliwość zlikwidowania partykularyzmu. Wizja państwa w ujęciu J.J. Rousseau łączyła w jeden organizm prawo oraz moralność (racjonalizm i empiryzm), wyróżniał podział władzy na ustawodawczą i wykonawczą. Jednocześnie uznawał konieczność wymuszenia praw jednostki dla dobra powszechnego. Państwo, jako umowa społeczna było oparte na realizacji „woli powszechnej”, dowodził, że ludzie są wolni, jednak dla dobra społeczności zrzekają się części swoich praw tworząc republikę demokratyczną.

Poglądy J.J. Rousseau wywoływały kontrowersje, ale też budziły zachwyt. Wolter szczególnie krytykował myśli dotyczące społeczeństwa, z kolei jakobini widzieli w nich krytykę stanu politycznego ówczesnej Francji, a jednocześnie wskazanie nowych wartości, które później podjęła Rewolucja Francuska, mowa tu o wolności, równości, braterstwie.

Denis Diderot (1713 -1784) – francuski krytyk, filozof, pisarz, encyklopedysta, autor znanego dzieła pt. „Kubuś Fatalista i jego pan”. Urodził się w rodzinie burżuazyjnej, przeznaczony do stanu duchownego. Jednak po uzyskaniu świeceń kapłańskich opuścił kolegium jezuickie. Od 1745 roku realizował powierzone mu przez księgarza Le Breton zadanie redagowania Wielkiej Encyklopedii Powszechnej, czyli „Słownika rozumowego nauk, sztuk i rzemiosła”, dzieło to realizował przez dwadzieścia lat. Encyklopedia zawierała najnowszy ówczesny dorobek myśli społecznej, filozoficznej i moralnej. Sam Diderot umieścił w niej własne artykuły dotyczące filozofii, sztuki i rzemiosła. Pierwszy tom encyklopedii opublikowano w 1751, a ostatni w 1772 roku. Politycznie Diderot był początkowo zwolennikiem monarchii absolutnej oświeconej, której najlepszym przykładem była dla niego cesarzowa Rosji Katarzyna II. Jednak po roku przebywania w jej państwie wrócił do Francji i zmienił poglądy, będąc w dalszym ciągu finansowanym przez carycę.

Denis Diderot opublikował wiele utworów np.: