Monarchia arystokratyczna

Początki Rzymu związane są z legendarnymi braćmi Remusem i Romulusem, a sięgają VIII wieku p. Ch. Rzym podobnie jak greckie polis w pierwszych wiekach swojego istnienia przybrał formę monarchii. Tradycja rzymska przekazała imiona siedmiu królów, którzy mieli panować w „Wiecznym Mieście” do VI wieku p. Ch. Historycy spośród tych siedmiu przekazanych nam przez historię imion, trzy ostanie osoby uważają za postacie historyczne. Byli to monarchowie pochodzenia etruskiego: Tarkwiniusz Stary, Serwiusz Tuliusz i Tarkwiniusz Pyszny. W założeniu miasta ogromną rolę odegrali Etruskowie. Prawdopodobnie też oni ukształtowali ustrój monarchiczny w Rzymie.

Najwyższą władzę w państwie sprawował król. Do niego należała najwyższa władza administracyjna, wojskowa, kapłańska i sądowa. W miarę rozwoju innych instytucji państwowych, takich jak zgromadzenie ludowe i senat, król tracił część swoich kompetencji. Do jego zadań należało:

reprezentacja państwa w polityce zagranicznej

• nadzór nad skarbem publicznym
• dowództwo nad wojskiem
• zwoływanie komicjów i senatu oraz sprawowanie przewodnictwa podczas ich obrad
• decydowanie o zawarciu pokoju
• przewodnictwo kapłańskim kolegiom
• jurysdykcja w sprawach karnych i cywilnych
• wydawanie rozporządzeń

Początkowo król mianował swojego następcę (na wzór monarchii wschodnich). Wskazany w ten sposób następca tronu nie był wybierany, ani akceptowany przez lud. W okresie późniejszym władcy rzymscy byli wybierani w drodze elekcji. W okresie bezkrólewia króla wyznaczał senat, jednak przy udziale zgromadzenia kurialnego.

U boku króla dział Senat. Miał on charakter organu doradczego, a podejmował wszystkie najważniejsze dla państwa decyzje. W okresie bezkrólewia Senat przejmował pełnię władzy. Do jego kompetencji wówczas należało powołanie interrexa na okres 5 dni. Po upływie tego czasu władzę w państwie przejmował wskazany przez Senat nowy interrex. Do czasu wyboru nowego króla, sprawował władzę. Początkowo Senat składał się ze 100 osób. Później liczba członków wzrosła do 200, a z czasem do 300.

Organem o bardzo ważnym znaczeniu dla całego państwa rzymskiego było także Zgromadzenie kurialne. Składało się ono z przedstawicieli 30 kurii. W obradach mogli uczestniczyć wszyscy pełnoprawni obywatele (patrycjusze). Do jego kompetencji należało:

• uchwalanie ustaw na polecenie króla
• udział w wyborze nowego króla; przekazanie mu władzy państwowej
• wybór urzędników
• rozstrzygało sprawę wypowiedzenia wojny
• rola odwoławczej instancji sądowej od wyroków śmierci

Już okresie królewskim dużą rolę odgrywały kolegia kapłańskie. Na ich czele stał sam król. Do ich zadań należało badanie i tłumaczenie znaków mówiących o woli Boga, oraz wykładnia obowiązującego prawa w państwie rzymskim.