Niemcy Hohenstaufów, Habsburgów i Luksemburgów - dzieje państwa

W 1138 r. na tron królewski w Niemczech został wskazany, wbrew woli dotychczasowego cesarza Lotara, książę Frankonii - Konrad III. O jego wyborze zadecydowało poparcie udzielone mu przez biskupów, stronników papiestwa oraz książąt świeckich, którzy obawiali się potężnego kandydata na to stanowisko, jakim był Henryk Pyszny z rodu Welfów. Konrad III był przez przeciwników cesarza Lotara wysuwany jako antykról już od 1127 r. Wybór Konrada stał się początkiem wielowiekowej walki pomiędzy Welfami a Hohenstaufami. Konrad rozpoczął swoje rządy od odebrania Henrykowi jego lenn. W 1139 r. Henryk Pyszny zmarł Henryk, co zapobiegło starciu pomiędzy tymi dwoma antagonistami. Jednak zwolennicy rodu Welfów byli na tyle potężni, że utrzymali w swoim ręku Saksonię dla syna Henryka – Henryka Lwa. Konrad III podobnie jak jego poprzednik na tronie cesarskim, zawdzięczał swoją koronę poparciu czynnikom kościelnym. Można nawet powiedzieć, że uzależnił się od kurii rzymskiej w jeszcze większym stopniu niż jego poprzednik. W 1152 r. na tron cesarski został wybrany bratanek Konrada III – Fryderyk I zwany Barbarossą. Za jego panowania doszło do zawarcia z rodem Welfów w osobie Henryka Lwa przymierza, które zostało dodatkowo umocnione przyjaźnią pomiędzy tymi dwoma osobistościami. W zamian za poparcie swojej włoskiej polityki Fryderyk I uposażył Henryka Lwa we wszystkie pełnomocnictwa królewskie na terenie północnych Niemiec. Poparł także prowadzony przez niego podbój ziem zamieszkanych przez Wieletów i Obodrzyców. W rezultacie tych działań na obszarze północnych Niemiec powstał silny organizm państwowy, który wkrótce miał zagrozić władzy cesarskiej.

Swoje panowanie Fryderyk I poświęcił głównie sprawom włoskim. W 1157 r. doszło do zaognienia sporu z papieżem Aleksandrem III, kiedy ten ostatni wyraził się, że korona cesarska jest beneficjum kościelnym, a więc cesarz miał być według niego lennikiem papieża. W ten sposób został odnowiony spór o inwestyturę. W 1117 r., długo trwający spór pomiędzy cesarzem i papieżem, został zakończony ukorzeniem się Fryderyka I przed Aleksandrem III w Wenecji. Fryderyk Barbarossa prowadził także wojny z miastami północnowłoskimi (w obronie przeciwko cesarzowi zawiązały one Ligę Lombardzką). Fryderyk I poniósł dotkliwą klęską w bitwie pod Legnano (26 V 1176 r.). Został w czasie starcia ranny, sądzono nawet że nie żyje. Zmarł jednak dopiero w 1190 r. w czasie wyprawy krzyżowej, której organizatorem był już jego syn i następca na tronie cesarskim – Henryk IV z dynastii Hohenstaufów. Pod koniec życia udało się również doprowadzić do kapitulacji Henryka Lwa (1180 r.). Henryk IV został koronowany jednocześnie na cesarza Niemiec i króla Włoch. Nagła śmierć Henryka IV przerwała w 1197 r. jego śmiałe plany. Przed śmiercią wskazał na swojego następcę trzyletniego wówczas syna – Fryderyka. Zwolennicy Hohenstaufów opowiedzieli się jednak za bratem zamarłego cesarza – Filipem, a obóz skupiony wokół rodu Welfów, ogłosił cesarzem syna Henryka Lwa – Ottona IV. Wybucha wojna domowa pomiędzy elektami. Tego ostatniego poparł papież Innocenty III, który po śmierci Filipa, koronował Ottona IV na cesarza. Ten nie dochował jednak wierności papieżowi, dzięki któremu otrzymał koronę, a wręcz przeciwnie zdecydował się kontynuować politykę włoską swoich poprzedników. Po tym zawodzie papież zaczął szukać nowego sojusznika. Znalazł go w osobie Fryderyka II. Warunkiem papieża, w zamian za poparcie udzielone Fryderykowi II, synowi Fryderyka Barbarossy, było zrzeczenie się praw posiadanych do Sycylii. O ostatecznym zwycięstwie Fryderyka II nad rodem Welfów zadecydowała bitwa pod Bouvines. W 1215 r. Fryderyk II koronował się na cesarza. Fryderyk poparł szybko w konflikt z papiestwem. Prowadził niezależną politykę korzystając ze zdobyczy swoich poprzedników na tronie. Podjął także starania o ustanowienie dziedziczności korony cesarskiej. Fryderyk II zmarł w 1250 r. Jego politykę próbował kontynuować Konrad IV, jego syn i następca na tronie. Trzy lata po koronacji Konrad zmarł na febrę. W Niemczech rozpoczął się okres Wielkiego bezkrólewia, trwający od 1256 do 1273, kiedy to na tron cesarski został wybrany przedstawiciel dynastii Habsburgów – Rudolf. Nowemu władcy udało się zniszczyć potęgę czeskich Przemyślidów. Zyskał także zgodę książąt Rzeszy na przekazanie po jego śmierci tronu jego synom. W 1298 r. na tron został wybrany (po tym jak zdetronizowano Adolfa hr. Nassau) Albrecht Habsburg. W 1308 r. Albrecht zmarł tragicznie i ta sytuacji otworzyła przed elektorami Rzeszy możliwość wyboru na tron króla, który nie zagrażałby ich przywilejom możnych. W tym samym roku na tron został wybrany Henryk hr. Luksemburski. Pochodził on z pogranicza francusko-niemieckiego. Z chwilą objęcia niemieckiej korony nowy cesarza zaczął szukać silnych sojuszników. Henryk VII zorganizował wyprawę „rzymską”. Wzorem swoich poprzedników w 1310 r. przyjął koronę lombardzką, a dwa lata później odbył koronację cesarską. Niespodziewana śmierć cesarza rok lata później rozpoczęła kolejny okres bezkrólewia w Niemczech. Do najpotężniejszych rodów w Rzeszy należeli Habsburgowie i Luksemburgowie. W 1314 r. doszło do podwójnej elekcji. Między elektami rozpoczęła się wojna, a na jej przebiegu zaważyła porażka Habsburgów w Szwajcarii.

W 1356 r. cesarz Karol IV wydał Złotą Bullę, która zagwarantowała niepodzielność i jedność obszarów, na których władzę sprawowali elektorzy. Dokument ten nadawał im w ramach państwa suwerenność oraz uprawnienia władzy sądowniczej na podległych im terenach.

W XV wieku dynastia Habsburgów stała się jedna z najpotężniejszych dynastii w Europie. Terytorium państwa zostało rozszerzone nie dzięki prowadzonym wojnom, ale w drodze odpowiednio zaplanowanych i zaaranżowanych małżeństw. Najpotężniejszy z rodu Habsburgów – Karol V (1519-1556) władał największym imperium ówczesnego świata.