Organizacja państwa chińskiego w dobie nowożytnej

Wśród krajów azjatyckich Chiny zajmowany w epoce nowożytnej czołowe miejsce, zarówno pod względem liczby ludności, obszaru, jak i również ogólnego zaawansowania w rozwoju gospodarczym, politycznym  i kulturalnym. Chiny były największym państwem ówczesnego świata, a wraz z sąsiadującymi Indiami, stanowiły najgęściej zaludniony obszar świata.

W połowie XVI wieku ludność Chin szacowało się na 75 milionów, pod koniec XVII wieku już na ponad 116 milionów. Państwu chińskiemu podporządkowane były kraje lenne takie jak: Korea, Wietnam, Tybet. Jednak strefa wpływów tego państwa nie ograniczała się tylko do nich, bowiem obejmowała również Mongolię, a także Birmę, Syjam, Indonezję i Filipiny.

Od drugiej połowi XIV wieku władzę w Chinach sprawował dynastia Ming. Jej założycielem był Jüan-czang, który obalił dynastię mongolską i w 1368 r. przywrócił Chinom niezależność. Państwo chińskie pod rządami dynastii Ming rozwinęło się szczególnie pod względem gospodarczym, poprzez prace nawadniające, które stworzyły pomyślne warunki dla rolnictwa. Za czasów panowania dynastii Ming w okresie nowożytnym w dziejach Chin można wyodrębnić cztery okresy: czas wojen prowadzonych z Mongołami, wojny z Japonią, nawiązanie bliższych kontaktów z Europejczykami, mówiąc natomiast o dziejach wewnętrznych można wymienić okres upadku władzy państwowej a także wielkie powstanie chłopskie, które miało miejsce w pierwszej połowie XVII wieku.

Konflikty militarne z Mongołami i z Japończykami, nadwrężyły państwo chińskie. Kraj został zniszczony w wyniku toczonych na terytorium Chin walk, a porażki militarne nie przysparzały rządzącym zwolenników. Kiedy w Chinach pojawili się Europejczycy, początkowo Portugalczycy, później także i Hiszpanie, Holendrzy i Anglicy, azjatycki kraj stał się kolejnym terytorium do kolonialnej eksploatacji. Po tych wydarzeniach w Chinach w XVI wieku i w pierwszej połowie XVII wieku dała się zaobserwować degeneracja aparatu władzy. Cesarz w Chinach sprawował niczym nie ograniczoną, despotyczną władzę. Jednak po wspomnianych wydarzeniach politycznych władza centralna osłabła, a coraz większy wpływ na politykę państwa i tym samym faktyczną władzę w państwie zaczęły sprawować kliki dworskich eunuchów. To oni mieli najistotniejszy wpływ na prowadzoną politykę zagraniczną i wewnętrzną. Wpływy tych dworskich koterii możemy datować już od początku XV wieku. Pod koniec panowania dynastii Ming to właśnie oni rządzili państwem. Ich ogólną liczbę w tym okresie szacuje się na 100 tys. Opanowali główne dworskie urzędy, a jeden z nich – eunuch Wei-Czung-sien stał się najważniejszą osobą w państwie. Pod koniec panowania dynastii Ming rozgorzały walki pomiędzy członkami poszczególnych dworskich klik o władzę. Taka sytuacja odbiła się na upadku znaczenia władzy cesarza. W kraju zapanował ucisk i terror. Miasta i wieś zostały doprowadzone do ruiny gospodarczej. Taka sytuacja spowodowała wybuch powstania chłopskiego w 1624 r. w prowincji Szansi. To wystąpienie było początkiem szeregu innych zrywów chłopskich, które przekształciły się w konsekwencji w wojnę chłopską. Sytuacje w Chinach zdołał opanować cesarz Szun Czy, który został założycielem kolejnej dynastii – mandżurskiej.

XVIII wiek przyniósł zakończenie podboju Chin przez Mandżurów. W czasie panowania tej dynastii wprowadzony został zakaz wyznawania chrześcijaństwa, a likwidacji uległy kościoły i misje. Dynastia prowadziła politykę izolacjonizmu, odcinając kraj od europejskich wpływów. Jedynym leganie działającym portem, poprzez który odbywał się handel z Europą był port w Kantonie. W wewnętrznej organizacji państwa chińskiego nie wiele się zmieniło. Nad olbrzymim obszarem panowała dynastia mandżurska. Państwo było zorganizowane wzór feudalny. Na szczycie drabiny stał cesarz. Otaczał go bardzo liczny dwór. Na dworze cesarskim panował bardzo surowa etykieta. Rozkazy cesarza wypełniała rzesza chińskich urzędników, którzy do pełnionego zawodu byli kwalifikowani w drodze egzaminów. Władza w Chinach była scentralizowana. Niżsi urzędnicy posiadali nie wielki zakres władzy, a dodatkowo ich praca nie była zbyt wysoko opłacana. Dlatego też utrzymywali się głównie z łapówek.

Przeciwko panowaniu mandżurskiemu w Chinach podnosiły się protest ludności chłopskiej. Były one jednak tłumione. Sytuacja zmieniła się w drugiej połowie XIX wieku, kiedy na teren państwa chińskiego wtargnęli Europejczycy, zmuszając władze Chin do zerwania z polityką izolacjonizmu.