Władza książęca w okresie wczesnopiastowskim miała charakter autorytarny, jednak nie była to władza absolutna. Najważniejszy i decydujący głos należał do elity państwa – do możnych (principes). Ta grupa sprawowała funkcje urzędnicze. W państwie obowiązywało prawo książęce. Był to całokształt uprawnień monarchy do sprawowania władzy sądowej nad podległą mu ludnością. Miał także prawo do pobierania danin oraz korzystania z posług.
Centrum władzy znajdowało się na dworze książęcym. Wokół księcia znajdowała się jego rodzina oraz kościelni dostojnicy, urzędnicy, pisarze i w końcu drużyna.
Do najważniejszych urzędów Polski średniowiecznej należały:
- urząd wojewody – był zarządcą dworu księcia (monarchy); sprawował sądy w jego zastępstwie, pełnił dowództwo wojskowe, sprawował także nadzór nad administracja terenową i kontrolował ściąganie świadczeń
- urząd podkomorzego (komornika) – był osoba odpowiedzialną za zarządzanie dworem i państwem; do jego kompetencji należał nadzór nad skarbem państwa;
- urząd włodarza – osoba ta pełniła zarząd nad majątkami księcia (monarchy)
- urząd cześnika, strażnika, miecznika, koniuszego oraz łowczego – osoby te sprawowały nadzór nad odpowiednią, powierzoną im częścią gospodarstwa dworskiego
- urząd kanclerza – urząd pojawił się w XIII wieku; kanclerz był zazwyczaj osobą duchowną; odpowiadał za kancelarię i monarszą kaplicę; bardzo szybko obok wojewody stał się najważniejszą osobą w państwie
- powołowe, poradlne lub podymne – danina płacona w zależności od wielkości posiadanego majątku
- podworowe – coroczna danina w bydle; ściągana z całej wsi
- stan – obowiązek goszczenia urzędników oraz dostarczenia im środków transportu
Rozbicie dzielnicowe przyniosło wielkie przeobrażenia o charakterze gospodarczym i społecznym. Rozpoczęło się osadnictwo na prawie niemieckim, oraz związana z nim akcja nadawania immunitetów i powstawanie miast i ich samorządu. Zaczął się powoli kształtować stan kmiecy oraz mieszczański. W rozbitym na dzielnice kraju powstało wiele ośrodków władzy, którymi były dwory książąt piastowskich. Realna władza, którą posiadał książę zależała od kilku czynników: od wielkości dzielnicy, od liczby pretendentów do tronu po jego śmierci, od potęgi i siły miejscowego możnowładztwa, a także od możliwości współpracy z Kościołem , w końcu od osobistych zdolności księcia. W okresie rozbicia dzielnicowego odrębną i silną pozycję wykształciło sobie duchowieństwo, ale także i grupa możnych. podstawy prawne do takiego stanu rzeczy stworzyły immunitety, które zwalniały od ciężarów na rzecz państwa (immunitet gospodarczy), a immunitet sądowy przynosił dodatkowe dochody księciu w postaci opłat za procesy.
W XIV wieku zmianie uległa organizacja państwa. W XII-XIII wieku rozkładowi pod wpływem akcji nadawania immunitetów, uległo prawo książęce. Przestała także istnieć organizacja kasztelańska. Od tej pory centrum sprawowania władzy stała się królewska kancelaria. Kierowali nią kanclerz i podkanclerzy. Za skarb odpowiadał podskarbi królewski. Dopiero w XV wieku nastąpiło oddzielenie skarbu monarchy od skarbu państwowego. Zarząd nad dworem sprawował marszałek dworu, później zwany marszałkiem koronnym. Ważną funkcją była instytucja starościńska. Starostowie byli urzędnikami mianowanymi przez króla. Zastępowali go w poszczególnych dzielnicach państwa. Do ich kompetencji należało sądownictwo, sprawy dotyczące obronności kraju oraz zwoływanie pospolitego ruszenia.
Pierwsze lata sprawowania władzy w Polsce przez dynastię Jagiellonów przyniosły także istotne zmiany. Ukształtowało się w Polsce społeczeństwo stanowe oraz powstał polski system parlamentarny. Wzrosła rola szlachty, dzięki nadawanym przez królom przywilejom. Osłabła rola mianowanych przez króla starostów, co nie sprzyjało centralizacji władzy monarszej. Pod koniec XV wieku ukształtował się Sejm Walny, który wyłonił się ze zjazdów ogólnopaństwowych, na które przybywali reprezentanci wszystkich dzielnic. Na tych zajadach w wiekach wcześniejszych zatwierdzane były traktaty międzynarodowe, umowy i kodyfikacje prawa. Udział w nich brali członkowie rady królewskiej, którzy pochodzili ze stanu szlacheckiego. W obradach uczestniczył król. Znaczenie Sejmu Walnego rosło wraz ze słabością władzy królewskiej oraz ugruntowaniem się zasady elekcyjności tronu.
Przyjmuje się, że pod koniec XV wieku (na sejmie w Piotrkowie w 1493 r.) ukształtował się ostatecznie polski dwuizbowy sejm, który składał się z senatu i izby poselskiej.