Osiągnięcia literackie w Indiach

Można wyróżnić trzy podstawowe etapy rozwoju literatury indyjskiej:

• etap pierwszy trwał od powstania Rygwedy, spory dotyczą lat :czy 1700, czy 1500 – do około 200 roku p.n.e.,
• etap drugi zwany klasycznym trwający od 200 roku p.n.e. wieku do około X wieku,
• etap trzeci tzw. rozwoju literatury narodowej trwa od X wieku do dziś  i nie jest tematem niniejszego opisu.

W pierwszym okresie rozwoju literatury powstawały teksty religijne uznawane za objawione (śruti), jako pierwsze powstały księgi Wedy (sanhity). W latach 800 -300 p. n. e. do księgi „Wed” dołączyły inne teksty religijne tj.: brahmany, aranjaki i Upaniszady. Te ostatnie odegrały bardzo ważną rolę w rozwoju hinduizmu, bowiem zawierały tzw. „rady od mistrza” zwanego guru, które przekazywały informacje o reinkarnacji. Z tego czasu pochodzi również „Kamasutra”, czyli Traktat o miłowaniu.

W etapie drugim, klasycznym rozwijała się obok literatury religijnej także literatura świecka. Najważniejszymi utworami literackimi tego etapu są:

• purany, czyli anonimowe opowieści rozbudowujące wątki z eposów, historii, czy tradycji. Purany uznane są za teksty święte, według tradycji ich autorem jest Vyasa ,
• eposy „Mahabharata i Ramajana,
• śastry, czyli traktaty naukowe,
• podstawowe traktaty filozoficzne (darśana).

Literatura starożytnych Indii posiada ścisły związek z religią, bowiem najstarsze zapiski związane są z wedyzmem. Mowa tu oczywiście o zbiorze tekstów powstającym od około 1500 do 500 p. n. e. znanym jako księgi Wedy (dosłownie „Święta Wiedza”). Księga ta powstała w języku wedyjskim (sanskrycki), który jest najstarszym językiem indoeuropejskim, a przez to Wedy są najstarszym zabytkiem piśmiennictwa. Czas powstania ksiąg Wedy jest umowny, bowiem niektórzy wiążą go z wraz z najazdami Ariów, inni uznają wcześniejszy czas. Księgi Wedy składają się z czterech zbiorów:

• „Rygweda” (od około 1500 albo nawet 1700 roku p.n.e.) zawiera wiedze hymnów na cześć najważniejszych bóstw Indri, Agni, Apastry, Waryny, Vok, Ususy, Suryany, Mayu, Mitry, w sumie około trzydziestu trzech bóstw. Zbiór zawiera około 1028 hymnów ułożonych w dziesięć mandali (koncentrycznych kręgów, które obejmują kwadrat),

• „Sameweda” zawiera wiedzę śpiewów ofiarnych (saman) i pochwalnych,

• „Jadżurweda” wiedzę modlitw i formuł ofiarnych (jadźus) oraz sposoby odprawiania kultu,

• Atharwaweda to zbiór wiedzy na temat zaklęć i formuł magicznych, zaklęć i egzorcyzmów najpóźniej włączony do kanonu ksiąg wedyjskich.

W księgach „Wedy” znajdują się zbiory hymnów, zaklęć, formuł i bardzo rozbudowanych

modlitw ofiarnych, stanowią podstawę najstarszej znanej religii w Indiach – wedyzmu.

Początkowo Wedy funkcjonowały jako przekaz ustny (tak też przekazywano je wewnątrz kasty braminów aż do XIX wieku), jednak jak głosi legenda wieszcz o imieniu Wjasa (imię wywodzi się od „porządkować”, „redagować”) spisał je w jedną uporządkowaną całość. Początek zapisu prawdopodobnie miał miejsce około VIII wieku p.n.e. Poszczególne sanhity, czyli hinduistyczne teksty objawione przypisano kapłanom biorącym udział w odprawianiu ofiary wedyjskiej:

• Hotar recytował hymny Rygwedy, głosząc chwałę bogów. Recytowanie hymnów było jednocześnie zapraszeniem bogów do udziału w ofierze.
• Udgatar ("kantor") - śpiewał teksty Samawedy.
• Adhwarju recytował półgłosem formuły Jadźurwedy jednocześnie wykonywał wszelkie czynności manualne związane z obrzędem.
• Brahman główny kapłan, który czuwał nad poprawnością wszelkich czynności związanych z ofiarą miał recytować w myślach zaklęcia Atharwawedy, chroniąc w ten sposób uczestników przed niebezpiecznymi skutkami potencjalnych uchybień w obrządku.

Księgi Wedy podzielone są na cztery części, dokładniej wytłumaczone w puranach. Dla ludzi mniej wykształconych Krsna-dvaipayana Vyasa (Wjasa) napisał dzieło pt.: „Mahabharata”, które jest niekanoniczną kontynuacja Wedy. Główne eposy niekanoniczne w Indiach oprócz Mahabharaty to:

• Ramajana, opowiada o życiu boga Ramy – wcieleniu Wisznu, składa się z 24 dwuwierszy pogrupowanych w siedem ksiąg. Opowiada o życiu boga Ramy, który był uznany za wcielenie boga Wisznu, jego brata Lakszmana i żony Ramy (Sity). Epos zyskał swoją popularność na całym terenie Azji Południowo - Wschodniej.Choć wspomniane powyżej przykłady nie stanowiły wartości świętych ksiąg, to wywarły ogromny wpływ na wierzących.
• Bhagawadgita zawiera dialog pomiędzy Kriszną i księciem Ardśuns.
• Mahabharata - to najstarszy poemat epicki zapisany w sanskrycie. Liczy sto tysięcy ślok (dwu- i czterowierszy). Opowiada o współzawodnictwie pomiędzy dwoma rodami Pandanów i Kaurawów, kończący się wyniszczającą bitwą na polach Kurukszetry, które jest do dziś świętym miejscem pielgrzymek w środkowych Indiach. Po stronie rodu Pandu uczestniczył w walkach syn króla z dynastii Jadu – Kryszny. W części „Mahabharaty”, zatytułowanej Biszma Parwa znajdują się wyjaśnienia dotyczące trzech nurtów jogi tj.: karma - szkoła działania pozbawionego rezultatów karmicznych, dźnana – wiedza spekulacyjna i trzeci nurt obejmujący bhat, czyli bezinteresowne oddanie dla Najwyższego. „Mahabharata” uważana jest za encyklopedie wisznuizmu oraz podstawowe źródło wiedzy na temat Kryszny.