Podbój Egiptu przez Aleksandra Wielkiego i państwo rzymskie

Wiosną 334 r. p.n.e. Aleksander Wielki wkroczy do Azji Mniejszej na czele silnej armii liczącej około 35 tys. ludzi zarówno Greków jak i Macedończyków. W ciągu dwóch lat rozbił główne armie perskie i zajął Anatolię oraz Palestynę. W roku 332 r. p.n.e. prawie bez walki podbił Egipt, a następnie błyskawicznie opanował resztę imperium perskiego i w latach 327-325 przeprowadził udane kampanie w Indiach. Umierając w roku 323 w wieku zaledwie 33 lat miał za sobą szlak nieprzerwanych zwycięstw długości blisko 19 tys. km. Uznano to za niezwykły tryumf strategii i logistyki. Sukcesy Aleksandra przyczyniły się także do znacznego rozwoju handlu między odległymi krajami, czemu sprzyjała nie spotykana wcześniej unifikacja polityczna ogromnych obszarów oraz powstanie na podbitych terenach licznych miast.

I właśnie dzięki miastom powodzenie gospodarcze przetrwało upadek jedności politycznej świata hellenistycznego, gdy po śmierci Aleksandra jego imperium rozpadło się na kilka części: Syrię, rządzoną przez macedońskiego wodza Seleukosa Nikatora i jego następców, tzw. Seleukidów, Egipt, pod władzą innego dowódcy Ptolemeusza Sotera, założyciela dynastii składającej się niemal wyłącznie z monarchów o tym samym imieniu: 13 Ptolemeuszy i 7 Kleopatr, oraz samą Macedonię, rządzoną przez potomków jeszcze innego wodza Aleksandra – Antygona Jednookiego.

Jak już wspomniano władza w Egipcie przypadła Ptolemeuszom. Jej założycielem był Ptolemeusz I Soter, jeden z diadochów, który po rozpadzie państwa Aleksandra Wielkiego został królem. Ptolemeusz I był synem wodza macedońskiego Lagosa i dlatego założona przez niego dynastia zwana jest też dynastią Lagidów. Wszyscy królowie z tej dynastii używali imienia Ptolemeusz. Ptolemeusz I panujący do 238 r. p.n.e. zapoczątkował okres świetności Egiptu, rozbudował Aleksandrię, popierał rozwój kultury i sztuki, ściągnął wybitnych uczonych do założonego przez siebie Muzeum Aleksandryjskiego, zorganizował Bibliotekę Aleksandryjską i umocnił pozycję polityczną Egiptu wśród państw hellenistycznych. Wprowadził też ściśle scentralizowany system władzy, kontrolowany przez króla i jego urzędników. Objął również kontrolą najbardziej dochodowe gałęzie gospodarki. Politykę ojca kontynuował Ptolemeusz II Filadelfos, panujący od 283 – 246 r. p.n.e. Umacniał on organizację i gospodarkę państwa, odniósł sukcesy w polityce zagranicznej. Jednak już w końcu III w. p.n.e. zaczął się okres upadku Egiptu, który utracił posiadłości zamorskie, a także coraz mniej liczył się na świecie, a jednocześnie przeżywał kryzys wewnętrzny. Wybuchały bunty ludności egipskiej oraz spory i walki dynastyczne. Stopniowo Egipt uzależniał się od Rzymu. W I w. p.n.e. Rzym wielokrotnie interweniował w sprawy wewnętrzne Egiptu i rozstrzygał, kto z rywalizujących kandydatów otrzyma tron. W 47 r. p.n.e. Juliusz Cezar osadził na tronie egipskim Kleopatrę. Po jej śmierci Egipt stał się w 30 r. p.n.e. prowincją rzymską.