Przebieg i znaczenie reformacji w Anglii

Inicjatorem reformacji w Anglii był król Henryk VIII z dynastii Tudorów, panujący w latach 1509-1547. Początkowo jednak stosunek króla do nowych idei był wrogi. Pod wpływem kanclerza i doradcy Thomasa Wolseya, Henryk zlecił publikację broszury skierowanej przeciwko poglądom Lutra, za co otrzymał od papieża tytuł obrońcy wiary. Jednak układ sił w polityce zewnętrznej, jak i chęć umocnienia władzy wewnątrz państwa doprowadziły do zmiany stanowiska przez króla. Rosnąca potęga sprzymierzonego z papieżem cesarza Karola V oraz możliwość ingerencji papieskiej w wewnętrzne sprawy państwa niepokoiły król, który dążył do zerwania niewygodnego sojuszu. Działania utrudniał jednak fakt, że żona Henryka VIII, Katarzyna Aragońska, była spokrewniona z cesarzem Karolem V, a dokładnie cesarz był jej siostrzeńcem. Król postanowił unieważnić małżeństwo i wystąpił o zgodę do papieża Klemensa VII. Odmowa ze strony papieża stała się nie tylko pretekstem do zerwania politycznego sojuszu, ale także do otwartego wystąpienia przeciwko Rzymowi. Działania króla poparł parlament oraz większość społeczeństwa. Henryk VIII doprowadził do rozwodu z Katarzyną i poślubił Annę Boleyn.

W 1534 r. na mocy tzw. aktu supremacji ogłosił się głową Kościoła w Anglii. Aby skupić przy sobie i zyskać poparcie przedstawicieli tak zwanej nowej szlachty, w skład której wchodziło głownie bogate mieszczaństwo i chłopstwo, monarcha rozdysponował między nią ziemię uzyskaną z sekularyzacji zakonów. Król nakazał prześladowania przeciwników nowej religii. Jedną z ofiar tego terroru stał się wybitny angielski humanista Thomas More.

Po śmierci Henryka VIII tron objął małoletni Edward VI, a po jego śmierci, w 1553 r., na tronie zasiadła córka Katarzyny Aragońskiej i Henryka VIII, Maria Tudor. Podczas swoich pięcioletnich rządów próbowała przywrócić katolicyzm w Anglii. Jednak prześladowania przeciwników religijnych i politycznych spotkały się ze sprzeciwem początkowo przychylnego społeczeństwa. Po jej śmierci, w 1588 r., tron angielski objęła córka Anny Boleyn, Elżbieta I. Wówczas ponownie przywraca kościół anglikański, zachowała jednak rozsądną politykę wobec wyznawców innych religii.