Religie monoteistyczne

Religa od początku pojawienia się człowieka była jednym z czynników, przyspieszających jego rozwój, a następnie rozwój cywilizacyjny. Spełniała zawsze ważną rolę społeczną, ekonomiczną, kulturową i polityczną. We współczesnym świecie funkcjonuje cztery największe religie monoteistyczne, jest to:

• chrześcijaństwo,
• islam,
• buddyzm,
• judaizm.

Chrześcijaństwo jest religią monoteistyczną, którą wyznaje dziś blisko 2 mld osób z czego 1,3 mld przyznaje się do uczestnictwa w nabożeństwach. Nie jest to religia jednolita, wręcz przeciwnie dzieli się na kilkadziesiąt wyznań, np.: katolicy, prawosławni oraz protestanci. Chrześcijaństwo wywodzi się bezpośrednio z religii judaistycznej i w pewnym sensie jest jej kontynuacją. Ojciec Święty Jan Paweł II nazywał przedstawicieli judaizmu „braćmi starszymi w wierze”. Religia powstała na Bliskim Wschodzie, jednak jej uniwersalistyczny charakter doprowadził na przełomie starożytności i średniowiecza do rozwinięcia się poza ten obszar geograficzny i obcięcia całego rejonu śródziemnomorskiego, stopniowo ogarniając całą Europę a potem, wraz z odkryciami inne kontynenty. Obecnie chrześcijanie zamieszkują najliczniej Europę, Amerykę Północną, duże obszary Ameryki Południowej oraz część Afryki, Australii, niewielkie ilości chrześcijan można odnotować na terenie Azji. Założycielem religii, był kaznodzieja żydowski Jezus pochodzący z Nazaretu. Miał on być realizatorem zapowiedzi proroków żydowskich, mówiących, iż w trakcie dziejów nadejdzie Mesjasz zbawiciel wszystkich ludzi. Życie Jezusa Chrystusa opisali czterej ewangeliści tj. Łukasz, Marek, Mateusz i Jan, ich dzieło zostało nazwane Nowym Testamentem.

Największy rozkwit omawianej religii przypadł na okres średniowiecza. Do dziś wyodrębniły się więc cztery nurty wyznaniowe tj.:

Kościół rzymskokatolicki nawiązujący do tradycji łacińskiej. Największe skupisko wiernych tego kościoła znajduje się na terenie Europy Zachodniej, co jest wynikiem wpływu kultury łacińskiej. Posiada on charakter hierarchiczny z elementami demokratycznymi ustanowionymi przez Sobór Watykański II. Na czele kościoła katolickiego stoi biskup Rzymu, czyli papież. Jako namiestnik Chrystusowy posiada największy autorytet i według dogmatów kościoła jako nieomylny. Lokalne władze kościoła stanowią kolejno: Episkopat, w skład którego wchodzą arcybiskupi i biskupi, następnie diecezje, dekanaty i parafie. Wśród państw, w których katolicy stanowią większość są Polska, Włochy, Hiszpania, Irlandia (ponad 90%), oraz Portugalia, Litwa, Belgia (ponad 75%).

Kościół prawosławny nawiązujący do tradycji greckiej i obejmujący dziś dawne tereny wpływów tej kultury. Każde państwo, w którym żyją wyznawcy prawosławia, posiada własny, niezależny, kościół autokefaliczny z patriarchą na czele. Umownie za głowę kościoła prawosławnego uznaje się patriarchę Konstantynopola. Najwięcej prawosławnych, zajmuje terytoriach dzisiejszej Grecji, Bułgarii oraz w Mołdawii (powyżej 75%). Nieco mniej prawosławnych zamieszkuje tereny Ukrainy, Rumunii, a także Macedonii (około 50%). Również na obszarze Rosji, Białorusi, Bośni oraz Serbii i Czarnogórze znajduje się ludność przyznająca się do prawosławia.

Kościoły protestanckie kształtujące się w opozycji zwłaszcza do kościoła rzymskiego. Dziś jest najbardziej rozdrobnionym i niespójnym, nie posiada struktury zhierarchizowanej, z wyjątkiem anglikanizmu. Są to kościoły silnie zdemokratyzowane, nie obowiązuje w nich celibat, typowy dla katolików, nie uznawanie prymatu papieża, mniej uwagi poświęcają kultowi obrazów i świętym miejscom. Protestanci przeważają w takich krajach jak Norwegia, Finlandia, Dania czy Islandia, nieco mniej znajduję się ich w Szwecji, na Łotwie, w Estonii oraz Anglii. W Niemczech, Szwajcarii, Holandii oraz na Węgrzech. około 50% społeczeństwa stanowią zwolennicy protestantyzmu.

Kościół ormiański i koptyjski, zwany też kościołem wschodnim lub unickim, wykształtowały się w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Dziś kościoły unickie rozmieszczone są na terenie Europu wschodniej, w środkowo- wschodniej Azji, Afryce Północnej i Indiach, można je znaleźć także w Europie Zachodniej, obu Amerykach i Oceanii.

Islam dziś jest druga co do wielkości religią monoteistyczną, oblicza się, że obecnie wyznawcy Allacha stanowią około 20% ludności świata, szacunkowe dane mówią o 1,2 miliarda ludzi, z czego zdecydowana większość, blisko 85% to sunnici.

Muzułmanie zamieszkują głównie tereny Azji i Afryki. Wielu muzułmanów znajduje się na terenach Europy Zachodniej (z czego połowa urodziła się tu i ma pełne prawa obywatelskie). Największe centrum muzułmańskie znajduje się we Francji, gdzie zostali sprowadzeni

z byłych afrykańskich kolonii francuskich w latach 70-ych.Obecnie dla Francuzów jest to poważny problem społeczny, nie tylko religijny.

Islam powstał na terenie półwyspu arabskiego i związany jest z działalnością religijną Muhammada, zwanego w Europie Mahometem. Muslimuna (wyznawcy), czyli muzułmanie, uważają islam za religię objawioną, a następnie przekazywaną przez Mahometa kolejnym, którzy uwierzyli w objawienie.

Muzułmanie są bardzo (bardziej niż chrześcijanie) ulegli wobec państwa, co ma oczywiście swoje źródła w historii narodu arabskiego. Z kolei takie powiązanie powoduje niemożność tworzenia systemów demokratycznych i swobód wyznaniowych w wielu państwach muzułmańskich. Fanatyzm religijny, który łatwiej jest wpoić w tym kręgu kulturowym, był źródłem wielu konfliktów wśród państw arabskich, dziś jest nagminnie wykorzystywany przez organizacje paramilitarne. W wyniku wydarzeń z 11 września 2001roku pojawiła się ogólnoświatowa nieufność wobec islamu, kojarzona z terroryzmem, pomimo to jako religia rozwija się nadal.

Buddyzm jest trzecią religią świata (lub systemem filozoficznym). Według szacunków 5,7% (około 300 milionów ) ludności świata przyznaje się do praktykowania buddyzmu. Najwięcej buddystów żyje w Azji (Chiny, część tybetańska, Cejlon, Japonia) i Indonezji. Coraz częściej zdarzają się, że popularność duchowości Buddy przyswajają sobie pojedyncze osoby zamieszkujące Stany Zjednoczone, czy Europę Zachodnią.

Podobnie jak w islamie założycielem religii buddyjskiej był człowiek, o imieniu Budda (Sidhartha Gautama, czyli przebudzony). Dzięki jego nauce powstała wielka wspólnota ludzi, idących za przykładem Buddy, czyli jego buddystów. Po śmierci mistrza doszło do wykształcenia się dwóch podstawowych kierunków, które istnieją do dziś, są to dwie szkoły doktrynalne- hinajana oraz mahajana. Buddyzm głosi następujące zasady: nic na świecie nie jest stałe lub niezmienne, nasze działania pociągają za sobą skutki, w każdej sytuacji możliwa jest zmiana. Praktykowanie buddyzmu uczy różnych metod, takich jak np. medytacja, dzięki której można poznać wnętrze i rozwinąć w sobie świadomość, współczucie oraz mądrość. Praktyki buddyjskie są niezależne od wszelkich podziałów, a więc możliwe dla każdego. Istnieją różne formy buddyzmu, lecz wszystkie tradycje łączy nie uciekanie się do przemocy, wolność od dogmatów. Etyka buddyjska stanowi możliwość rozwoju duchowego człowieka, uczy pokoju i tolerancji.

Judaizm

Podstawą wiary zapisane są  w Torze, czyli Pięcioksięgu (pierwszych pięć ksiąg Biblii). Współcześnie istnieje kilka nurtów jednej z najstarszych religii monoteistycznych.

Wyznawcy judaizmu po 1946 roku powrócili na mocy uchwały ONZ do Palestyny. Diaspora, (rozproszenie), która dotknęła naród żydowski spowodowała rozrzuceni ludności żydowskiej pozostają na całym świecie. Obecnie oblicza się, że blisko 11 milionów Żydów zamieszkuje po za Izraelem, a tylko 4,7 miliona to mieszkańcy tego kraju.