Społeczeństwo Egiptu

Władca w starożytnym Egipcie nazywany faraonem, był jedynym pośrednikiem miedzy światem ludzi i bogów, ponieważ łączył w sobie zarówno naturę ludzką jak i boską. Był uważany za syna boga Re, człowieka, który po śmierci zjednoczy się z Ozyrysem. Dlatego właśnie tylko faraon mógł składać różne ofiary, modlić się i urządzać ceremonie. W praktyce jednak w imieniu władcy kult sprawowali kapłani. Religijna funkcja faraona nie ograniczała się tylko do organizowania kultu. Najważniejsze było to, że władca był gwarantem ładu i harmonii we wszechświecie. Do niego należało bronienie świata przed zagrażającym mu nieustannie chaosem. Faraon wreszcie uosabiał to, co Egipcjanie nazywali Maat, czyli sprawiedliwość, porządek i harmonię. Początkowo faraon był właścicielem całego państwa, a co za tym idzie całej ziemi w Egipcie. Miał także prawo do decydowania o wszystkim, co dotyczyło państwa. W zamian pochówek władcy miał ogromne znaczenie i pochłaniał kolosalne środki. Grobowce wykute w skale, czy piramidy były wznoszone w zasadzie z chwilą rozpoczęcia panowania. W grobowcach oprócz komór grobowych, w których spoczywały doczesne szczątki władcy, budowano kompleks świątynny, gdzie przewidywano organizowanie uroczystości ku czci zmarłego.

Ważną grupą społeczną w starożytnym Egipcie byli kapłani. Należy jednak pamiętać, że nie tworzyli oni jednaj zwartej warstwy. Każdy z nich służył określonemu bogu, a także był związany z konkretną świątynią. Kapłani musieli znać pismo, gdyż teksty rytualne utrwalano w postaci pisemnej. W bogatych i wielkich świątyniach poświeconych naczelnym bogom Egiptu kapłani mieli wielu pomocników. Wśród nich byli przede wszystkim byli śpiewacze i śpiewaczki, tancerze, pisarze, a także ludzie przygotowujący wszystko to, co potrzebne było do sprawowania kultu. Kapłanów obowiązywały rygorystyczne przepisy postępowania w celu zapewnienia im czystości rytualnej. Musieli być obrzezani, nie mogli mieć owłosienia na całym ciele, dlatego golili nawet brwi. Nosili wyłącznie szaty wykonane z lnu, a także powstrzymywali się od jedzenia niektórych potraw.

Niżej nieco w hierarchii społecznej starożytnego Egiptu należy umieścić urzędników. Najwyższą warstwę stanowili tak zwani nomarchowie, czyli urzędnicy administrujący w poszczególnych okręgach w państwie, tzw. nomach. Z biegiem czasu ich znaczenie jeszcze bardziej wzrosło, do tego stopnia, że wywodziła się z nich arystokracja dworska. Pozostali urzędnicy byli wewnętrznie zhierarchizowani, pełnili funkcje administracyjne i sadownicze. Warunkiem przynależności do tej grupy społecznej w starożytnym Egipcie również było wykształcenie, przynajmniej w minimalnym zakresie.

Pod urzędnikami w strukturze społecznej starożytnego Egiptu umieścić należy ludność miejską. Byli to przede wszystkim kupcy, rzemieślnicy i wszelkiego rodzaju służący. Zarówno kupcy jak i rzemieślnicy byli wewnętrznie zróżnicowani pod względem majątkowym, ale jednocześnie płacili podatki na rzecz państwa. Służba pozostawała do dyspozycji dworu faraona i możnych rodów arystokratycznych, czerpiąc z tego tytułu czasem pokaźne dochody. Przedstawiciele tej grupy również świadczyli podatki.

Osobną grupę stanowili żołnierze. Elitą armii egipskiej byli wojownicy powożący rydwanami. Wywodzili się oni przede wszystkim z rodów arystokratycznych. Niżej nieco lokowali się zwykli żołnierze. Początkowo całkiem słabo opłacani i powoływanymi jedynie w razie szczególnego zagrożenia. Stała armia powstaje w Egipcie prawdopodobnie dopiero w początkach II tysiąclecia p.n.e.

Ziemie w Egipcie uprawiali chłopi. Oddawali oni część plonów każdorazowemu posiadaczowi gruntu, bądź urzędnikom faraona. Ponadto chłopi zobowiązani byli do prac nawadniających i innych organizowanych przez państwo.

Najniżej w hierarchii społecznej starożytnego Egiptu znajdowali się niewolnicy. W państwie faraonów było ich stosunkowo niewielu. Pochodzili z reguły spoza Egiptu, głównie z Palestyny, Syrii, czy z wnętrza Afryki. Stanowili cenną część łupów wojennych w kampaniach kończących się sukcesami. Ale nawet w okresach, w których ich liczba wzrastała, nie byli oni zatrudniani w rolnictwie, stanowili przede wszystkim służbę domową zamożnych ludzi.