Struktura gospodarczo-społeczna Bizancjum

Władze bizantyjskie doceniały rolę rolnictwa w gospodarce państwa. Jedną z trosk kolejnych cesarzy stało się zagospodarowanie obszarów, które zostały wyludnione na skutek prowadzonych działań wojennych. Uciekano się do kolonizacji wojskowej, ale równie chętnie korzystano z osadników barbarzyńskich – Słowian, Germanów czy Turków. Ziemia stanowił główne bogactwo Bizancjum. Była ona w znacznym stopniu skoncentrowana w rękach wielkich właścicieli ziemskich. Do tej grupy zaliczało się możnowładztwo oraz kościelne instytucje. Bizantyjski obszarnik sprawował pełną kontrolę nad podległym mu obszarem oraz zamieszkująca go ludnością. Mieszkańcy miast i wsi składali się w znacznej części z kolonów oraz z poddanych. W śród ciężarów chłopskich przeważała renta naturalna obok której z czasem pojawiła się pańszczyzna i renta pieniężna. Ponadto na chłopach ciążyły wysokie podatki państwowe oraz daniny na rzecz Kościoła.