Struktury i organizacja społeczeństwa Indii

Najstarsza cywilizacja w dolinie Indusu powstała w drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e. O poziomie rozwoju wspomnianej kultury świadczyć mogą przede wszystkim wspaniałe miasta, gdzie budowle wznoszono z palonej cegły, a domy były wyposażone w np. łazienki! Trudno dzisiaj jeszcze określić, czy te wspaniałe miasta stanowiły jakieś jednolity organizm polityczny, czy pozostawały samodzielne. Do najwspanialszych miast zaliczamy Harappę a przede wszystkim Mohendżo Daro. Mieszkańcy doliny Indosu utrzymywali się przede wszystkim z rolnictwa. Jednak znaleziska archeologiczne licznych wyrobów z brązu: ozdób, pieczęci, ceramiki świadczą o bardzo dobrze rozwiniętym rzemiośle. Nie wiadomo także, co tak na prawdę było przyczyną upadku tej cywilizacji.

Kolejnym bardzo ważnym wydarzeniem w dziejach Indii był najazd Ariów w połowie II tys. p.n.e. Podbój rdzennej ludności Indii umożliwiła im znaczna przewaga pod względem technicznym, zwłaszcza używanie rydwanów bojowych zaprzężonych w konie.

W wyniku podboju utworzył się w Indiach specyficzny typ organizacji społecznej. Ariowie przynieśli ze sobą charakterystyczne dla Indoeuropejczyków trójdzielny podział społeczny, na kapłanów (bramini). Według mitologii powstali z ust Puruszy. Mieli prawo studiowania świętych Ksiąg Wedy oraz uczestniczyli w obrzędach ofiarnych. Byli uważni za znawców i nauczycieli tradycyjnej wiary. Wojownicy (kszatriowie) – powstali z ramion Puruszy, mieli prawo studiowania Wed, a także uczestniczyli w obrzędach religijnych. Jednak podstawowym ich zadaniem była obrona kraju. Rzemieślnicy i kupcy a także rolnicy, to tzw. wajśjowie. Grupa ta „powstała” z bioder Puruszy. Mieli obowiązek uprawiania roli, hodowli bydła, handlu lub wytwórczości rzemieślniczej. Podbite ludy zostały zepchnięte do czwartej grupy, której zadaniem było służenie trzem pozostałym. Byli to niewolnicy, czyli tzw. śiudrowie. Powstali ze stóp Puruszy. Ich obowiązkiem była służba wyższym kastom, a także mieli zakaz posiadania majątku. Najniżej w hierarchii społecznej znajdowali się tzw. pariasi, czyli niedotykalni, wykluczeni. Wykonywali wszelkie prace niegodne klas wyższych, np. palenie zwłok, wykonywanie egzekucji, myślistwo, rzeźnictwo, czy sprzątanie. Do tej grupy zaliczali się także trędowaci oraz ludzie usunięci z kast i uznani za nieczystych. Wspomniane cztery grupy społeczne nazywano warnami. Słowo warna dosłownie oznacza – kolor.

O przynależności do grup decydowało urodzenie, a jej zmiana była w teorii niemożliwa. W praktyce bardzo rzadko takie zmiany się zdarzały. Zakazywano zawierania małżeństw poza warnami. Nie wolno było także spożywać posiłków z przedstawicielami niższych warn. System warn znajdował swoje uzasadnienie w wierze w wędrówkę dusz, czyli w reinkarnację.

Warny dzieliły się na mniejsze grupy zwane kastami. Wewnątrz kast występował podział na grupy nazywane dżati, (co oznacza urodzenie), uporządkowane na ogół według zawodów. Jeszcze niżej społeczeństwo dzielone było na tzw. gotra, czyli klany. Według mitologii warny powstały z poszczególnych części ciała Puruszy boga będącego praojcem ludzkości. Z biegiem czasu powstało w Indiach kilka tysięcy kast.

Zarówno warny, jak i kasty stanowią specyficznie indyjską instytucję. We wszystkich znanych nam cywilizacjach starożytnych spotykamy się, co prawda z hierarchiczną budową społeczeństw, ale nigdzie nie doszło do aż takich podziałów i nigdzie nie były one tak mocno uzasadnione pod względem prawnym. Nigdzie indziej podziałów społecznych w takim stopniu nie uzasadniała także religia.

Oficjalnie podział kastowy zniesiono w Indiach dopiero w 1950 roku.