Ustrój społeczny

W okresie królewskim cała ludność Rzymu dzieliła się na klasę ludzi wolnych i niewolników. Pomiędzy tymi dwoma grupami należy umieścić tzw. klientów i gości. Wolnymi obywatelami państwa byli patrycjusze i plebejusze. Pełnią praw politycznych i publicznych cieszyła się tylko ta pierwsza z wymienionych grup. Wśród uprawnień przysługującym patrycjuszom należy wymienić prawo do zawierania ważnych małżeństw, prawo do brania udziału w rzymskim procesie do nawiązywania stosunków handlowych, ponadto mieli prawo do zabierania głosu w zgromadzeniach oraz prawo piastowania urzędów państwowych. Plebejusze mimo, że posiadali status wolnego obywatela, nie mieli żadnych praw politycznych, nie mogli brać udziału w obradach Zgromadzenia kurialnego oraz sprawować funkcji państwowych. Plebejusze byli właścicielami ziemi, podobnie jak inni obywatele płacili podatki, pełnili służbę wojskową.

Geneza pochodzenia grupy ludności Rzymu określanej jako klienci nie została jeszcze wyjaśniona. Przypuszcza się, że mogli rekrutować się z wyzwoleńców bądź byli przedstawicielami podbijanych ludów. Klienci byli osobami zależnymi od poszczególnych rodów. Ich opiekunowie, tzw. patroni, sprawowali kontrolę i pieczę nad klientem. W jego imieniu załatwiali wszelkie sprawy prawne, publiczne czy prywatne. Ten w zamian za to winien im był posłuszeństwo oraz wierność.

Goście, czyli hospites byli ludźmi wolnymi, którzy przebywali, zazwyczaj czasowo, na terenia miasta. Aby zabezpieczyć swoje prawa i stan posiadania, w trakcie pobytu w Rzymie poddawali się opiece wybranego obywatela.

Źródłem niewolników stały się w starożytnym Rzymie wojny. Traktowano ich jak przedmioty. Nie należały mi się żadne prawa polityczne i publiczne. Przynależeli do swojego właściciela i to on mógł zadecydować o ich losie.