Ustrój społeczny

Gospodarka Sparty była oparta na rolnictwie, jednak w odróżnieniu od pozostałych greckich polis, był to system oparty na wyzysku ludności podbitej. W państwie spartańskim istniała tylko jedna grupa posiadająca pełnie praw politycznych i obywatelskich. Byli to spartiaci (homoioi). Każdy z nich otrzymywał ziemię w posiadanie wraz z niewolnikami, którzy ją uprawiali. Własność ziemska miała charakter dziedziczny. Aby uzyskać pełnię praw publicznych spartiata był zobowiązany do płacenia składek na wspólne uczty. Osoby nie uiszczające tej kwoty były pozbawiane praw publicznych. Jednym z warunków stało się także otrzymanie odpowiedniego wykształcenia i wychowania (agoge). Pełnoprawnymi obywatelami Sparty byli tylko mężczyźni, którzy ukończyli 20 rok życia. W wieku 31 lat spartiata musiał zawrzeć związek małżeński. Ponadto aż do 60 roku życia spartiaci byli zobowiązani do służby wojskowej. Do głównych zadań spartiaty należało utrzymanie ciągłej gotowości bojowej. Stąd spędzał on czas na ćwiczeniach wojskowych.

Na obrzeżach miasta mieszkała ludność zależna, tzw. periojkowie. Zajmowali się głównie rzemiosłem i handlem. Periojkowie byli ludnością osobiście wolną. Cieszyli się więc prawami cywilnymi, mogli posiadać ziemię i ją uprawiać. Nie p osiadali jednak praw politycznych, a więc nie mogli zasiadać w organach władzy polis. Na nich także spoczywał obowiązek służby wojskowej w ciężkozbrojnych oddziałach.

Potomkami podpitych przez spartiatów terenów byli niewolnicy, czyli heloci. Ta grupa ludności Sparty była pozbawiona praw politycznych i cywilnych. Byli własnością państwa. Przywiązani do ziemi, na której mieszkali wraz z nią stawali się przedmiotem nadań dla spartiatów. Jednak z zastrzeżeniem, że nowy właściciel nie mógł swobodnie dysponować nimi. Podczas wojny heloci byli powoływani pod bron i służyli w oddziałach lekkozbrojnych. Liczenie grupa ta przeważała nad ludnością Sparty. Oni też byli źródłem buntów i powstań. Aby utrzymać helotów w posłuszeństwie dla państwa stosowano terror, urządzając bardzo często karne ekspedycje. Ogłaszano wówczas tzw. święte wojny, a zabicie wówczas heloty nie stanowiło przestępstwa. Helota mógł zostać obdarzony wolnością przez państwo, za szczególne zasługi wojenne. Wyzwoleńcy stanowili nową grupę społeczną. Nazywano ich neodamodami. 

W VII wieku p. Ch. Sparta uzyskała hegemonię na Peloponezie. Dwa wieki później sytuacja uległa zmianie na skutek rosnącej przewagi Aten. Oba państwa greckie prowadziły politykę zaborczą, obfitującą w podboje. Do starcia pomiędzy tymi dwoma polis doszło w 431 r. p. Ch. Zwycięsko ze starcia wyszła Sparta. Mimo tego nie zostało odo dostatecznie przez to polis wykorzystane, głównie na skutek braku rozbudowanego aparatu administracyjnego, który pozwoliłby utrwalić panowanie nad innymi greckimi państwami. W trakcie działań wojennych śmierć poniosło wielu spartiatów. To wpłynęło niekorzystnie na siłę militarną Sparty. Próby reform państwa były podejmowane w III wieku p. Ch. Po przegranej wojnie z Macedonią w 221 r. p. Ch. zdecydowano się raz jeszcze na zmiany w państwie. Przyszły jednak już za późno i nie uchroniły państwa spartańskiego od losu jaki spotkał całą Grecję, która w 146 r. p. Ch. znalazła się pod rzymskim panowaniem.

Do końca istnienia Sparty zachował się w państwie ustrój artystokratyczno-oligarchiczny. Swoją formę przybrał już w drugiej połowie VII wieku p. Ch. Zdecydowany wpływ na rządy w państwie posiadała grupa najbogatszych obywateli (spartiaci). Ponadto państwo było silnie zmilitaryzowane. Stanowiło swoistego rodzaju zamknięty obóz, w którym życie oparte było na bezwzględnym posłuszeństwie.