Wynalazki w starożytnych Chinach

Rozwój cywilizacji na terenie starożytnych Chin doprowadził do pojawienia się wielu wynalazków naukowych i technicznych, o których Europejczycy dowiedzieli się o wiele wieków później. Rzemiosło chińskie posiadało cechę, której nie obserwuje się w innych państwach, a mianowicie zdolność do technicznych innowacji. Oto niektóre z wynalazków naukowych i technicznych opracowanych w starożytnym państwie chińskim:

•  brąz, żelazo
  

W II tysiącleciu p.n.e. zastosowano do produkcji narzędzi brąz, jednak produkcja wymagała sprowadzenia z dużych odległości cyny, co znacznie ograniczało jego upowszechnienie. Znane są naczynia z brązu, pochodzące z II tysiąclecia używane w celach obrzędowych.

W VI – V wieku p.n.e. rozpowszechniło się żelazo, a na początku naszej ery rozpoczęto wytop tego surowca, (co w Europie opracowano dopiero w XV wieku). Chińczycy do wytopu żelaza potrafili uzyskać temperaturę do 1300 stopni Celsjusz.

•  ceramika

Upowszechniono produkcję ceramiki, co pozwoliło Chińczykom wyrabiać porcelanę z glinki zwanej kaolinem, wymieszanej z piaskiem i innymi składnikami. Powstałą w piecach garncarskich temperaturę 1300-1400 stopni wykorzystano do wyrobu półprzejrzystej, białej masy, którą zabarwiano na różne kolory. Z kolorowej masy garncarze wytwarzali kunsztowne naczynia. Wyrób chińskiej porcelany został zapoczątkowany w VI wieku naszej ery, natomiast w Europie zaczęto stosować tę metodę dopiero jedenaście wieków później.

•  jedwab

U progu cywilizacji chińskiej poznano produkcję jedwabiu zaczynając (jak głosi legenda całkiem przypadkowo) rozwijać kokony motyla jedwabnika, co zapoczątkowało jego hodowlę. Jak mówi legenda, jedwab odkryła i rozpowszechniła cesarzowa Xi-ling, żona cesarza Huang Di panującego ok. 2700 –2600. Ze skręcenia delikatnych i cieniutkich nitek jedwabnika powstawała szlachetna przędza, z której następnie wytwarzano materię różnej grubości np.: cieniutką i przezroczystą gazę lub gruby brokat. Tajemnicy wyrobu jedwabiu strzeżono tak silnie jak wyrobu papieru, chodziło o to aby nikt nie posiadł ich i nie stał się konkurencja w produkcji, czy handlu. Jedwab był bardzo ważnym i poszukiwanym materiałem nie tylko w Chinach, transportowano go do najbliższych państw, a także do bardziej odległych np. .: Indii, Persii, po podbojach Aleksandra Wielkiego do krajów śródziemnomorskich, w tym do cesarstwa rzymskiego. Jedwab sprzedawano za konie lub drogocenne surowce jak np.: złoto nefryt, czy lapis lazuri. Już w starożytności istniał tzw. Jedwabny Szlak, czyli droga, która uczęszczali kupcy handlujący jedwabiem z Chin, aż po wybrzeże Morza Śródziemnego. Dopiero w VI wieku naszej ery na terenie Bizancjum za panowania cesarza Justyniana Wielkiego rozpoczęto hodowlę jedwabników, a co za tym idzie produkcję tkanin jedwabnych. Europa Zachodnia zapoznała się z nimi dopiero po wyprawach krzyżowych (1095-1261).

•  cegła

•  narzędza rolnicze

Wiele wynalazków technicznych w Chinach znalazło zastosowanie w rolnictwie, ze względu na fakt, iż była to najbardziej rozwinięta gałąź gospodarki w starożytnym państwie, choć tylko około 10% powierzchni kraju nadawało się pod uprawę. W chińskim rolnictwie już od starożytności znano i stosowano:

• pług, który zaczęto powszechnie używać w Chinach za panowania dynastii Han (206 p.n.e.–220 naszej ery), był wykonany z żelaza, produkowano go w Chinach już w III w. p.n.e., w Europie zaś pierwsze prymitywne pługi zaczęły powstawać dopiero w X w. n.e.
• siewnik znany od czasów dynastii Han (206 p.n.e. – 220 naszej ery), umożliwił równe rozmieszczanie ziaren oraz sianie ich na różnej głębokości, spowodował też zwiększenie wydajności plonów.
• taczka powstała najprawdopodobniej w okresie dynastii Han, zastosowano ją do przewozu dużych ciężarów, w zamian konia lub wołu, dlatego początkowo nazywano ją „drewnianym wołem”. Taczka znacznie zwiększyła wydajności pracy robotnika.

W dziedzinie architektury dominowała myśl przewodnia, głosząca tezę, że człowiek nie istnieje w oderwaniu od natury. Dało to przekonanie o istnieniu kosmicznego wzoru i symbolice kierunków świata, pór roku, w architekturze zaowocowało starą sztuką aranżacji przestrzeni – feng shui. Chińczycy wznosili budowle z surowca naturalnego tj.: bambus, drewno, gips oraz płytki (terakota, ceramika). Najstarszą budowlą z drewna jest pagoda Foguang Si z 1056 r. n.e. w mieście Yingxian w prowincji Shanxi.

Wielkim osiągnięciem architektonicznym starożytności wybudowanym przez cesarza Chin Qin Shi Huanga (260–210 p.n.e. jest Wielki Mur Chiński. Łączna długość wszystkich odcinków muru wynosi 6000 kilometrów. Głównym powodem do wybudowania tak wielkiego muru była troska o wzmocnienie fortyfikacji, która mogłaby bronić przed najazdami plemion koczowniczych. Prawdopodobnie Chińczycy chcieli też odizolować się od innych cywilizacji, aby nie odkryto ich osiągnięć .

• korba ręczna stosowana początkowo w rolnictwie jako rodzaj pręta umocowanego na krawędzi koła (żaren) i pełniącego rolę rączki do obracania. Później zastosowano ją do wielu urządzeń np.: jako wyciągi w młynie do wydobywania wody, czy szybie do wydobywania węgla, lub w  maszynie tekstylnej,

• pas napędowy przekazujący siłę z jednego koła na drugie, znany w Chinach od I wieku p.n.e. znalazł zastosowanie w różnych narzędziach przydatnych do produkcji jedwabiu,

• kołowrotek pojawił się za czasów dynastii Han, jako narzędzie stosowane w metalurgii.

Nie mniejsze osiągnięcia zapisali Chińczycy w dziedzinie militarnej, wynaleźli np.:

• proch – już w 300 roku naszej ery, znany był tekst Baopuzi słynnego księcia alchemików Ge Honga, gdzie zostały wymienione najważniejsze składniki „czarnego prochu”, jednak za wynalazcę prochu uznaje się taoistycznego chemika pochodzącego z IX wieku żyjącego w okresie dynastii Tang (618 - 907roku),
• bombę i granat – pojawiły się około 1000 roku naszej ery, kiedy zaczęto proch wkładać do prostych pojemników, eksplozji towarzyszył huk i dym, co służyło przestraszeniu i zdezorientowaniu przeciwnika. Czasem do środka pojemników zaczęto wkładać metalowe odłamki, które powodowały większe spustoszenie lub saletrę, powodującą eksplozje oraz większą siłę rażenia,

• kusza – pierwsze jej egzemplarze pojawiły się w Chinach, jak większość wynalazków za panowania dynastii Han. Posiadała mechanizm zwalniający wykonany z brązu, pozwalający na wypuszczenie pocisku o olbrzymim zasięgu, bez użycia szczególnie dużej siły.

• artyleria, w przypadku starożytnych Chin znalazł zastosowanie wykonany z brązu lub żelaza eruptor, umieszczony na specjalnym drewnianym pojeździe. Lufę wypełniano specjalnymi substancjami, które przy wybuchu powodowały eksplozje . Stosowano pociski wywołujące ogień i pożar lub wypuszczające silnie trujące gazy.

Ważnym odkryciem naukowym w Chinach stało się odkrycie zasad magnetyzmu i opracowanie igły magnetycznej, która znalazła zastosowanie m.in. w kompasie.