(Chanson de Roland), czyli „Pieśń o Rolandzie”, to najstarszy i najpopularniejszy francuski epos rycerski. Należy do gatunków chansons de geste (pieśni o czynach, o dziejach), została spisana na przełomie XI i XII wieku, czyli około trzysta lat po opiewającej wyprawie Karola Wielkiego (768-814) przeciw Saracenom, znajdującym się na terenie Hiszpanii. Znany oryginał z treścią pieśni, rękopis zwany oksfordzki pochodzi z 1170 roku. Do tej pory niestety nie udało się historykom literatury określić autorstwa omawianego dzieła.
Według przekazów historycznych Karol Wielki w 778 roku przeprawił się ze swymi wojskami przez Pireneje, gdzie zdobył miasto Pampeluna, nie zdołał jednak odbić zajętej przez Arabów Saragossy. Po kilkutygodniowym oblężeniu wycofał się i powrócił do Francji. . Podczas odwrotu tylna straż królewska została zaatakowana przez Basków w wąwozie pirenejskim. Karol Wielki wraz ze swym wojskiem poniósł całkowita klęskę, zginęło wielu żołnierzy ze strony Karola, m.in. hrabia Roland, zwierzchnik Marchii Bretońskiej. Nieco inaczej przedstawione są te wydarzenia w powstałym trzysta lat później eposie. Według nieznanego autora dzieła władca Maurów, Marsyl, zepchnięty do Saragossy, postanawia pozbyć się Karola Wielkiego z Półwyspu Iberyjskiego. Wysłał posłów z prośbą o pokój i obietnicą złożenia hołdu lenniczego, w zamian za co Karol miał opuścić Hiszpanię. Kiedy król przyjął warunki Marsy i wojska frankońskie wycofywało się ku granicy na jaw wyszedł przygotowywany podstęp, otóż na dowódcę tylnej straży został zdradziecko wyznaczony Roland, kuzyn Karola. W wąwozie Ronceavaux doszło do głównej bitwy, w której zginął ambitny Rolanda oraz towarzyszący mu rycerze, jego śmierć została uznana za bohaterstwo w obronie „słodkiej Francji”. Według autora tekstu pieśni dusza Rolanda została uniesiona do Raju przez anioły. Sam Roland na długo stał się bohaterem oraz uosobieniem ideału średniowiecznego, chrześcijańskiego rycerza. Jako wzorowe podkreślano jego następujące cechy : bohaterstwo, odwaga, poczucie obowiązku względem króla, ojczyzny i Kościoła.
Nieznany autor tekstu „Pieśń o Rolandzie” obok rycerza bardzo charakterystycznie nakreśla również postacie : władcy, kobiety i zdrajcy ( w utworze Ganelon, ojczym Ronalda) . Król Karol Wielki, będący uosobieniem idealnego władcy przedstawiony jest jako postać majestatyczna, posiadająca władzę od Boga, oddana państwu. Idealna kobieta jest wierna swojemu narzeczonemu, a na wieść o jego śmierci sama umiera.
W „Pieśni o Rolandzie” bez większych trudności można się dopatrzeć starcia pomiędzy cywilizacją chrześcijańską i pogańską. Autorem polskiego przekładu pieśni jest Tadeusz Boy Żeleński.