Dante Alighieri

Dante – ur. w 1265 r. we Florencji, włoski pisarz. Zajmował się też nieco filozofią, teologią, a nawet językoznawstwem oraz innymi dziedzinami średniowiecznej wiedzy. Biografia Dantego jest słabo udokumentowana, a w dużej mierze opiera się na informacjach podanych przez samego twórcę na kartach jego dzieł. Wywodził się z rodziny szlacheckiej, sympatyzującej z jednym z walczących o wpływy we Florencji stronnictwem gwelfów (drugim byli gibelinowie). Tylko przez dzieła Dantego poświadczona jest jego wielka miłość do niejakiej Beatrycze Portinari. Jej przedwczesna śmierć miała na poetę i jego twórczość ogromny wpływ. Nieznane są szczeble edukacji poety, które pozwoliły uzyskać mu tak szeroką wiedzę, której echa widać w Boskiej komedii. Życie Dantego przypada na burzliwe dla Florencji czasy i napiętą sytuację polityczną. W roku 1302 skazany został na wygnanie i musiał opuścić swe ukochane, rodzinne miasto. To początek wieloletniej tułaczki poety po różnych miastach (Werona, Treviso, Wenecja, Rawenna).

Jego najważniejsze dzieło, pisane przez całe życie i ukończone tuż przed śmiercią, to Boska komedia – monumentalny poemat, będący ukoronowaniem twórczości poety i summą średniowiecznej wiedzy. Opisuje w nim Dante swoją wędrówkę przez piekło, czyściec i raj. Jego przewodnikiem po tej pozagrobowej rzeczywistości jest rzymski poeta Wergiliusz, później zastępują go Beatrycze, a u kresu podróży – św. Bernard. Bardzo szczegółowo opisywane zaświaty, zwracające uwagę swą niezwykłą sugestywnością. Wizja życia po śmierci pojawiała się już niekiedy w literaturze (np. w Odysei Homera czy Eneidzie Wergiliusza), ale po raz pierwszy stała się osią konstrukcyjną utworu i została odwzorowana tak pieczołowicie. Mnogość napotkanych przez poetę postaci, zwłaszcza antycznych i średniowiecznych mędrców, polityków, artystów, ale też papieży oraz wprowadzone na szeroką skalę motywy mitologiczne dowodzą elokwencji twórcy i doskonałego rozeznania w stanie wiedzy wieków średnich. Wiele jest też w dziele aluzji i nawiązań do współczesnych poecie zjawisk czy wydarzeń. Licznie występują w dziele kunsztowne alegorie, chętnie posługuje się też poeta symboliką liczb. Symbolicznie jest też ujęta postać głównego bohatera. Udaje się on w swą wędrówkę w połowie życia (ma 35 lat, a sądzono wówczas, że człowiek może dożyć 70), zaś celem jego wyprawy jest uwolnienie się od grzechu i odnowa moralna. Utwór pisany jest kunsztowną strofą – tercyną oraz nie łaciną, lecz dialektem toskańskim, a zarazem pierwocinami dzisiejszego języka włoskiego. Dante zatytułował swój poemat Komedia (w istocie jest to określenie gatunkowe – tak nazywano w średniowieczu każdy utwór o szczęśliwym zakończeniu) – przydomek „Boska” nadał mu zaś później Boccaccio. Dzieło należy do najściślejszego kanonu arcydzieł literatury powszechnej. Fascynowało i fascynuje do dziś liczne pokolenia twórców dzieł sztuki, poetów, literatów. Jego odbiór był szczególnie intensywny w okresie romantyzmu. Fragmenty poematu tłumaczyli m. in.: Mickiewicz, Słowacki, Norwid.

Inne utwory Dantego (napisane w języku włoskim) to: Nowe Życie (Vita Nuova), Il Fiore, Convivio, Rime, Detto d'Amore, (pisane po łacinie) De vulgari eloquentia, De monarchia, Epistolae, Eclogae, Quaestio de aqua et de terra.

Dante zmarł w Rawennie w 1321 roku.