Teatr i dramat antyczny - Dramat antyczny

Dramat grecki podporządkowany był naczelnej dla całej sztuki antycznej zasadzie mimesis. Mówiła ona, że wytwór artystyczny ma naśladować rzeczywistość. Zatem zadaniem dramatu było przedstawienie takich zachowań, sposobów myślenia, czy wypowiadania się postaci, jakie występowały w realnym świecie.

Akcja dramatu opiera się na konflikcie między działaniami człowieka i siłami wyższymi, takimi jak los, przeznaczenie, wola bogów, prawa historii, czy interes społeczny. Bohater z góry skazany jest na klęskę, do której przybliżają go przedstawione zdarzenia.

Tragedia grecka ma swoje charakterystyczne, stałe cechy. Każda ze sztuk jest napisana według określonych reguł. Wynikają one z tematyki sztuk i możliwości technicznych, jakie dawał ówczesny teatr. Cechy tragedii opisał w Poetyce Arystoteles (jeden z największych greckich filozofów) już w IV w. p.n.e. Występować (przebywać na scenie) może jednocześnie dwóch lub trzech aktorów, ale nie więcej – scen zbiorowych nie ma. Główne postacie są przedstawicielami rodów arystokratycznych, a imię głównego bohatera przeważnie pojawia się w tytule sztuki. Poza aktorami występuje też chór. Składa się on z od kilku do kilkunastu śpiewaków. Jego zadaniem jest komentowanie sytuacji, informowanie o zdarzeniach spoza sceny (takich, których na scenie nie można odegrać, na przykład oddalonych w czasie lub wyjątkowo okrutnych), ocenianie zachowań bohaterów, podsumowywanie zdarzeń czy głoszenie uniwersalnych prawd moralnych.

Utwory dramatyczne podzielone są na stałe części. Rozpoczynają się dialogowym lub monologowym prologiem. Po nim następuje parodos, czyli wejściowa (pierwsza) pieśń chóru. Następnie przeplatają się ze sobą epeisodiony (czyli dialogi, monologi) ze stasimonami (pieśni chóru). Utwór kończy eksodos – pieśń wyjściowa (końcowa) chóru.

Kompozycja utworu również jest ściśle określona. Schemat akcji przewiduje, że ma miejsce jej zawiązanie, a następnie napięcie dramatyczne wzrasta, aż do punktu kulminacyjnego. Potem opada ono i następuje rozwiązanie akcji. Podczas całej sztuki obowiązują dwie istotne zasady. Pierwsza z nich jest zasadą trzech jedności: miejsca, czasu i akcji. Oznacza to, że wydarzenia, w których biorą udział występujące postacie, rozgrywają się w jednym miejscu, trwają nie więcej niż jedną dobę i dotyczą jednego głównego wątku. Druga zasada to zasada decorum. Mówi ona o zachowaniu zgodności formy z treścią – jeśli temat utworu jest podniosły, to język, którym został napisany, również musi być podniosły.

Celem tragedii antycznej było oddziaływanie na publiczność. Losy głównego bohatera miały wzbudzać litość i strach. Dzięki obejrzeniu sztuki widzowie powinni przeżywać oczyszczenie (gr. katharsis), czyli pozbycie się litości i strachu właśnie.