Kazimierz Moczarski

Kazimierz Moczarski urodził się 21 lipca 1907 roku w Warszawie. Jego ojcem był Damazy Moczarski, matką Michalina (z domu Wodzinowska). W połowie lat dwudziestych XX wieku zdał maturę. Po niej ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim i studiował dziennikarstwo. W tym czasie odbył także ponad roczną służbę wojskową w Batalionie Rezerwy Piechoty nr 9 w Berezie Kartuskiej. Po skończeniu prawa, w 1932 roku przebywał w Paryżu na dwuletniej praktyce prawniczej. Następnie powrócił do Polski i pracował jako redaktor prasowy. Ostatniego dnia lipca 1939 roku ożenił się z Zofią Płońską. Podczas kampanii wrześniowej miano go ewakuować. Jednak na własne życzenie pozostał w Warszawie, gdzie przeżył prawie cały czas okupacji. Posługiwał się wówczas fałszywymi dokumentami (na nazwisko Kazimierz Sankowski) i wieloma pseudonimami („Borsuk”, „Grawer”, „Maurycy”, „Rafał”, „Wolski”). Będąc wówczas w stopniu kapitana, działał w Armii Krajowej (AK). Początkowo należał do Związku Akcji Zbrojnej AK i brał udział w akcjach zbrojnych przeciwko okupantowi. Następnie pracował w, a potem kierował Biurem Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK. Rząd Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie odznaczył go Złotym Krzyżem z Mieczami. Ponadto był związany z Czerwonym Krzyżem. Po zakończeniu wojny Moczarski, jako członek AK, przez wiele lat był więziony i torturowany przez polskie władze komunistyczne. Wówczas przez 255 dni, od 2 marca do 11 listopada 1949 roku, przebywał w jednej celi wraz z Jürgenem Stroopem, hitlerowskim oficerem odpowiedzialnym za zagładę getta warszawskiego. Sam Moczarski otrzymał wyrok śmierci, który ostatecznie został jednak zmieniony na karę dożywotniego więzienia. W czasie odwilży stalinowskiej, po prawie dziewięciu latach więzienia Moczarki został uniewinniony i uwolniony. Pracował potem jako dziennikarz w „Kurierze Polskim”. W 1958 roku jego żona urodziła córkę, Elżbietę. Do końca życia mieszkał w Warszawie.

Moczarski nie był pisarzem w dosłownym znaczeniu tego słowa. Pozostawił po sobie jeden (ale niesłychanie istotny dla literatury polskiej) utwór dokumentalno-literacki. Są to Rozmowy z katem – spisane po latach, odwołujące się do rozmów autora z Jürgenem Stroopem, kiedy przebywali razem w jednej celi. Utwór wydany został dopiero po śmierci Moczarskiego, w 1977 roku. Zdobył ogromną popularność w Polsce i przetłumaczony został na większość języków europejskich (i nie tylko). Rozmowy z katem to utwór w formie wywiadu. Przedstawia wnikliwy portret psychologiczny Jürgena Stroopa. Ukazuje, w jaki sposób faszystowski system totalitarny spowodował przemianę urodzonego w przyzwoitej niemieckiej rodzinie człowieka w sadystę i zbrodniarza wojennego.

Moczarski pod koniec życia poważnie chorował, zmarł 27 września 1975 roku.