Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Kazimierz Przerwa-Tetmajer urodził się 12 lutego 1865 roku w Ludźmierzu na Podhalu. Studiował w Krakowie filozofię. W roku 1921 pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy. W 1928 roku otrzymał literacką nagrodę miasta Warszawy. Tetmajera uważa się za jednego z najwybitniejszych poetów młodopolskich. Zadebiutował poematem Illa. Jest też autorem dramatów, m. in. Rewolucja, Judasz, Zawisza Czarny (nieukończony), Sfinks, Mąż-poeta. Opis życia górali tatrzańskich, napisany gwarą góralską, zawarł w cyklu opowiadań i anegdot góralskich zatytułowanym Na skalnym Podhalu. Jego autorstwa są salonowe romanse zatytułowane Otchłań i opowiadania pod wspólnym tytułem Obrazki z wielkiego domu. Jego wiersze liryczne tworzą osiem tomów poezji, które napisał w latach 1891-1924, przy czym pierwszy tom Poezji wydany w 1891 roku był reakcją poety na krwawo tłumione strajki robotnicze. Tetmajer był zwolennikiem poglądu, że sztuka powinna stanowić wartość samą w sobie. Sztuka nie mogła równać się z niczym. Z kultem sztuki mogła czasami tylko konkurować miłość, czemu dał dowód w niekonwencjonalnych erotykach. Przez kilka ostatnich lat życia nie tworzył niczego z powodu choroby psychicznej.

Do najpopularniejszych wierszy lirycznych Tetmajera należą:

• Koniec wieku XIX: manifest dekadentów ukazujący bezradność człowieka końca XIX wieku wobec dziejących się wydarzeń, jego pesymizm, czarnowidztwo i poddanie się w walce z przeciwnościami i złem; pojawiają się w wierszu symbole: mrówka – symbol człowieka i pędzący pociąg – życie w zderzeniu z którym mrówka nie ma najmniejszych szans;
• Hymn do Nirwany: utwór o modlitewnym, litanijnym charakterze, w którym podmiot liryczny demonstruje swoją niechęć do ludzi i życia, które uważa za pozbawione sensu. Wiersz stanowi katalog przyczyn pragnienia pogrążenia się w niebycie;
• Fałsz, zawiść: w wierszu podmiot liryczny demonstruje, jak bardzo obojętne mu jest, co się z nim stanie. Pojawia się tu łódź – symbol życia, ale człowiek nie chce swoim życiem kierować, odrzucił wiosła i leży na dnie łodzi, nie dbając, dokąd ta łódź popłynie;
• Na Anioł Pański: wiersz z czterema różnymi podmiotami lirycznymi: z zadumą polną „osmętnicą”, rzeką, dymem i mgłami oraz „umęczoną duszą ludzką”, które jednak prezentują podobne poglądy. Utwór przepełniony smutkiem, zadumą, melancholią nad upływającym szybko czasem; wymowa pesymistyczna i przygnębiająca;
• Melodia mgieł nocnych: utwór o tematyce tatrzańskiej, na tle gór ukazał nieustanny ruch mgieł i nocnych ptaków; opisał piękno podhalańskiego krajobrazu za pomocą animizacji i synestezji oraz pięknych epitetów;
• Nie wierzę w nic…: wyznanie podmiotu lirycznego pełne rozpaczy i przerażenia, deklarowanie niewiary we wszelkie wartości i ideały; pragnienie Nirwany;
• Evviva l’arte: propagowanie sztuki jako najwyższej wartości, poczucie własnej wyjątkowości w społeczeństwie z racji bycia poetą, który jako wybraniec ma niemal boskie przymioty i nie służy przyziemnym wartościom, ale celom wyższym;
• Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej: opis doliny widzianej ze szczytu góry. Wyeksponowanie piękna i doskonałości przyrody za pomocą techniki synestezyjnej;
• Lubię, kiedy kobieta: śmiały erotyk poety opisujący kolejne stadia miłosnej gry aż do zapomnienia się. Jednak kobieta naprawdę stanowi dla poety tylko narzędzie zapomnienia i po tych upojnych chwilach mężczyzna szybko wraca do swego „nieziemskiego świata”;
• Wszystko umiera z smutkiem i żałobą: wyrażenie przekonania, że śmierć jest tylko zmianą kształtu, a ludzie tak giną, jak zwierzęta. Swoją duszę nazywa czującą i myślącą gliną.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer zmarł 18 stycznia 1940 roku w Warszawie, samotny, opuszczony i zapomniany.