Michaił Bułhakow

Michaił Bułhakow urodził się w 1891 r. w Kijowie, zmarł w 1940 r. w Moskwie. Jeden z najwybitniejszych rosyjskich prozaików XX wieku. Urodził się wprawdzie na Ukrainie, ale od 1921 mieszkał w Moskwie. Wywodził się z rodziny inteligenckiej. Jego ojciec był pracownikiem naukowym na wyższej uczelni. Studiował medycynę, a po ukończeniu studiów otworzył własną praktykę lekarską. W 1915 r. poślubił swoją pierwszą żonę. Podczas burzy rewolucyjnej w latach 1919-1921 przebywał w różnych krajach i miejscach, wykonując rozmaite zajęcia. W 1924 r. ożenił się po raz drugi. Od roku 1930 dzieła Bułhakowa, który dotąd pisywał wiele – zwłaszcza w kolumnach gazetowych (był bystrym obserwatorem rzeczywistości i ciętym satyrykiem) były „na cenzurowanym” i obowiązywał zakaz ich publikowania. W akcie desperacji pisarz zwrócił się nawet ze skargą do komunistycznych władz. Stalin osobiście obiecał mu pomoc i możliwość kontynuacji rozwoju artystycznego. Bułhakow pracował potem przez pewien czas jako asystent reżysera w teatrze. Mimo jego nadziei na zmianę sytuacji, jego dzieła nadal obowiązywał zakaz publikowania i wystawiania na scenie. Stan zdrowia pisarza gwałtownie się pogarszał. Lekarze zdiagnozowali nerczycę. Udało mu się jeszcze skończyć dzieło swojego życia Mistrza i Małgorzatę – dyktował on ostatnie poprawki, leżąc na łożu śmierci. 10 marca 1940 r. Michaił Bułhakow umarł.

Do najważniejszych jego utworów należą:

Mistrz i Małgorzata – najwybitniejsza powieść Bułhakowa i jedno z najważniejszych dzieł literatury światowej. Bogactwo wątków oraz płaszczyzn fabularnych. Akcja rozgrywa się równocześnie w perspektywie realistycznej oraz fantastycznej, ociera się też o metafizykę. Przedstawia obraz socjalistycznej Moskwy, do której przybywa Woland wraz ze swą świtą. Goście nie z tego świata dezorganizują życie w zbiurokratyzowanej, skorumpowanej i pełnej paradoksów dnia codziennego radzieckiej stolicy. To także historia miłosna – opowieść o dwójce zakochanych – Małgorzacie i jej ukochanym – pisarzu zamkniętym przez władze w zakładzie dla psychicznie chorych. W powieść wpleciono fragmenty dzieła mistrza – historii o Chrystusie, przedstawionym bardziej jako człowiek niż Bóg, oraz Piłacie. W końcowych partiach powieści wątki się zazębiają i następuje ich zamknięcie. Mistrzostwa literackiego Bułhakowa dowodzi fakt, że potrafił on harmonijnie połączyć w jednym dziele tak rozmaite aspekty, jak: realizm z baśniowością i fantastyką, aktualność i współczesność z historią, żart i dowcip z tragizmem i powagą, liryzm z naturalizmem. Powieść idealnie wpisuje się w koncepcję „dzieła otwartego” – możliwa jest bowiem mnogość interpretacji jego treści.

Biała gwardia – powieść, w której pisarz próbuje naświetlić nieco losy rosyjskiej inteligencji podczas rewolucji październikowej i po niej. Dramatyczne obrazy wojenne pokazano na przykładzie rodziny zamieszkałej w Kijowie. Dzieło niejednoznaczne – autor usiłuje przedstawić w nim motywację ludzi, którzy nie poparli rewolucji.

Życie pana Moliera – Bułhakow interesował się także życiem wielkich twórców literatury i teatru. Szczególnie urzekł go Molier. W sztuce Życie pana Moliera opisał on egzystencję twórcy nierozumianego przez współczesnych, którego losy zależą od humorów władcy-tyrana (czytelna alegoria do biografii samego Bułhakowa).

Psie serce – powieść oparta na oryginalnym i interesującym pomyśle fabularnym. Pies, któremu pewien naukowiec wszczepia ludzkie organy przejmuje cechy ich wcześniejszego właściciela – staje się zatem alkoholikiem, złodziejem i prędko zamienia życie profesora w koszmar. Autor analizuje negatywne zjawiska społeczne, wskazuje, iż za dobrymi hasłami stoją niejednokrotnie prymitywizm i chamstwo.