Mitologia - Mit o powstaniu człowieka

Z mitów można odczytać dwie różne wersje pojawienia się na ziemi człowieka. Pierwsza
z nich dotyczy historii o wiekach: złotym, srebrnym, brązowym i żelaznym. Druga wersja opowiada o stworzeniu człowieka przez jednego z herosów – Prometeusza.

Prometeusz ulepił ludzkie ciało z gliny i łez, a duszę stworzył ze skradzionych ze słonecznego rydwanu iskier. Człowiek początkowo był słaby i bezradny wobec sił natury. Widząc to, Prometeusz zadbał o niego. Ukradł z nieba zarzewie ognia, podarował je ludziom i powiedział im, jak go używać. Na tym się jednak nie skończyło. Heros opiekował się ludźmi oraz uczył ich rzemiosła i sztuki. Pokazał, jak wznosić kamienne i drewniane budowle i konstruować statki. Zdradził sekrety sztuki ciesielskiej, rozpoznawania, wydobywania i zastosowania metali. Podarował ludziom wiedzę na temat rozróżniania pór roku, astrologii, matematyki, pisma, oswajania zwierząt, zielarstwa, wyrabiania leków, wróżenia. Wszystkie te działania Prometeusza nie podobały się Zeusowi. Przeszkadzało mu, że ludzie stawali się coraz silniejsi. Postanowił więc powstrzymać wzrost człowieczej potęgi. Wysłał na ziemię Pandorę, podarowawszy jej przedmiot, przez który ludzi zaczęły dotykać klęski i nieszczęścia.

Kochający ponad siebie samego ludzi Prometeusz zemścił się na królu bogów. Zaproponował mu, żeby wybrał część wołu, którą człowiek od tej pory ma składać bogom w ofierze. Wcześniej podzielił podstępnie zwierzę na dwie części: mięso przykryte poszarpaną skórą i kości przykryte grubą warstwą tłuszczu. Zeus wybrał oczywiście grubą warstwę tłuszczu, spodziewając się znaleźć pod nim mięso. Za ten czyn król bogów okrutnie ukarał herosa. Kazał przykuć go do skały, z dala od ludzi, w górach Kaukaz. Codziennie do Prometeusza przylatywał wygłodniały orzeł i wyjadał mu wątrobę. Ofiara nie umierała jednak, a jej wnętrzności odrastały każdej nocy. Miało to trwać wieczność. Na szczęście podróżujący po świecie Herakles spotkał Prometeusza i wybawił go od cierpienia. Bez wiedzy i zgody bogów zabił orła. Kiedy Prometeusz znalazł się w górach Kaukaz, ludzie zostali sami i nie potrafili sobie poradzić. Zaczęły dotykać ich klęski i stawali się coraz bardziej źli.

Mit o Prometeuszu przekazuje dwie podstawowe treści. Po pierwsze, jest jedną z prób wytłumaczenia, skąd na świecie wziął się człowiek. Heros sprawił, że ludzie zaczęli rozumieć świat, zagospodarowywać go, a następnie sprawiać, aby poddawał się on ich woli, panować nad nim. Po drugie, mit tworzy archetyp altruistycznego buntownika, który zaciekle walczy z silniejszym przeciwnikiem o prawa słabszych. Prometeusz symbolizuje miłość do ludzi i zdolność poświęcania się dla nich. Opiekował się nimi bezinteresownie i był gotów cierpieć w imię wiary w człowieka. Optymizmem napawa to, że zawsze w końcu znajdzie się ktoś sprawiedliwy (jak w tym przypadku Herakles), kto skróci cierpienie za oddanie szlachetnej sprawie.

Z mitu o Prometeuszu wywodzi się zwrot frazeologiczny „postawa prometejska”. Oznacza on właśnie dążenie do zapewnienia szczęścia ludziom słabszym, sprzeciwiając się większym siłom przy wierze w istotność walki i zwycięstwo sprawy.