Motyw grobu - Motyw grobu w literaturze

Dzieje Tristana i Izoldy

Gdy Król Marek dowiedział się o śmierci Tristana i Izoldy, rozkazał wykonać dwie trumny: jedną z chalcedonu, drugą z berylu. Następnie pochował kochanków w dwóch grobach. Zostały one połączone krzakiem. Miejscowi pocięli silną roślinę, jednak okazało się, że głóg jest niezniszczalny:

 

Po trzykroć chcieli go zniszczyć, na próżno. Wreszcie donieśli o cudzie królowi Markowi. Król zabronił odtąd ucinać głóg.

Motyw ten sprawia, że nawet zakończenie jest baśniowe. Dowodzi wieczności miłości, symbolizuje połączenie kochanków po śmierci.

Adam Mickiewicz Lilie

Żona zdradziła męża i z obawy, że on się o tym dowie, zabiła go. Następnie zakopała ciało na łące. Siała lilie na grobie, śpiewając zaklęcia. Swoją tajemnicę powierzyła tylko pustelnikowi, więc bracia mężczyzny byli bezradni. Nie udało się odnaleźć brata. Postanowili, że jeden z nich ożeni się z wdową. Kobieta nie słuchała dobrych rad pustelnika, w końcu zgodziła się na to, żeby jej mężem został ten, który pierwszy przyniesie wianek. Obaj mężczyźni rwali lilie z grobu zmarłego. Wszyscy ponieśli karę – ukazała się zjawa, a cerkiew, w której przebywali bracia i żona, zapadła się. Pomysł pozwolił zrealizować założenia ballady (fantastyczność, tajemniczość, groza, ludowość). Z utworu wypływa prawda: „Nie masz zbrodni bez kary”.

Zygmunt Krasiński Nie-boska komedia

W II części Mąż i Orcio są na cmentarzu. Grób jest ozdobiony „w gotyckie filary i wieżyczki”. Ojciec mówi synowi, aby modlił się za duszę matki. Orcio jednak myli słowa pacierza, z jego ust wypływają zdania pełne poezji. Słyszy jak matka do niego przemawia. Fragment ten świadczy o nadprzyrodzonych umiejętnościach Orcia i jego talencie poetyckim. Jednocześnie dowodzi klęski hrabiego Henryka, który nie sprawdził się jako mąż i ojciec, bo swój błąd dostrzegł zbyt późno.

Edgar Allan Poe Zagłada domu Usherów

Gdy lady Magdalena zmarła, Usher poinformował swojego przyjaciela o chęci pochowania jej w podziemiach. Dziwną decyzję tłumaczył niezwykłością swojej siostry, ciekawością ludzi i położeniem rodzinnego grobowca. Mężczyźni umieścili więc trumnę w piwnicach zamku. Miał to być tymczasowy pochówek. Wielkie zdziwienie przyjaciela Ushera spowodowała jedna noc, kiedy nie mógł zasnąć i rozpętała się burza. Dowiedział się, że kobieta została pochowana za życia. Nagle pojawiła się w drzwiach i doszło do upadku. Kobieta nie zostaje pochowana w tradycyjny sposób w rodzinnym grobowcu, dochodzi do zagłady. Wątek śmierci wiąże się z tajemnicami rodu i buduje nastrój grozy.

Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem

Grób Jana i Cecylii to świadectwo początku rodu Bohatyrowiczów. Kolejne pokolenia kultywują tradycję i opiekują się mogiłą. Jest ona symbolem przemijania, ale też ciągłości. Na grobie widnieje napis: „Jan i Cecylia, rok 1954, memento mori”. Jest prosty i zniszczony przez upływający czas, ale daje dowód trwałości wiary chrześcijańskiej:

Składał się on z sześciokątnego, grubego u podstaw a zwężającego się ku szczytowi krzyża, na którego czerwonym tle bielała postać Chrystusa, a którego boki okryte były różnobarwnymi godłami i figurami. Były tam białym pokostem powleczone i ściśle do krzyża przylegające trupie głowy i różne narzędzia Chrystusowej męki, płaskie popiersie Marii, z tkwiącymi w nim siedmiu pozłacanymi niegdyś i w kształt miecza wyrzeźbionymi strzałami, wsparte na rękach i w zamyśleniu na podstawach z drzewa lub gliny siedzące wypukłe figury świętych.

Grób ten jest znakiem prapoczątku, świętym miejscem pamięci.

Innym ważnym miejscem jest zbiorowa mogiła powstańców z 1863 roku. Jest znakiem woli walki i nadziei. To zwykły kurhan porośnięty trawą, ale przypomina o ważnym dla narodu czynie. Również należy do przestrzeni sakralnej.

Inne przykłady literackie:

• Biblia, grób Chrystusa (złożenie w grobie, zmartwychwstanie)
• Symonides Napis (napis na grobie)
• Sofokles Antygona (symboliczny grób usypany dla brata, grobowiec Antygony)
• Jan Kochanowski Na sokalskie mogiły (napis na mogile poległych pod Sokalem)
• William Szekspir Romeo i Julia (grób Romea i Julii miejscem pogodzenia)
• Franciszek Karpiński Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta (grób – miejsce wyrażania żalu z powodu złej sytuacji w kraju)
• Antoni Malczewski Maria (śmierć Miecznika przy grobach córki i żony)
• Adam Mickiewicz Grób Potockiej (grobowiec wybranki chana)
• Adam Mickiewicz Mogiły haremu (zrujnowane grobowce)
• Juliusz Słowacki Grób Agamemnona (Skarbiec Atreusza, wielki grobowiec jako inspiracja)
• Eliza Orzeszkowa Gloria victis (opuszczony grób poległych)
• Gabriel Garcia Marquez Maria dos Prazeres (znak zbliżającej się śmierci – zakup grobu, przygotowania); O miłości i innych demonach (włosy „wychodzące” z grobowca)