Motyw grobu - Motyw grobu w muzyce

muz. Stanisław Moniuszko, sł. Jan Czeczot Kozak z cyklu Śpiewnik domowy

Nastrojowa dumka ukraińska. W obcej ziemi, na górze, pod zielonym jaworem śmiertelnie ranny, młody Kozak prosi dziewczynę, żeby powiedziała o tym jego matce. Prośba nabiera dramatycznego wyrazu w powtórzeniach refrenu: „[…] proszę ciebie, moja miła, / donieś to matuli […]”, gdzie pierwszą kulminację napięcia wyraża skok melodii, a drugą – przypadające na słowo „proszę” – przedłużenie wysokiego dźwięku (fermata). W zwrotce drugiej pobladła matka ubolewa nad losem syna: „[…] nie słuchałeś ojca, matki, takież twoje życie […]”. W trzeciej zwrotce kozak prosi matkę o uroczysty pochówek z biciem w dzwony i grą organów. Wypowiada ostatnią prośbę: „[…] niechaj tylko nie chowają Cmentarniane diaki, / jeno same ukraińskie grzebią mnie Kozaki.”

muz. Krzysztof Klenczon, sł. Janusz Kondratowicz, wyk. Czerwone Gitary Biały krzyż (płyta The Best of Czerwone Gitary)

Gdy świat ogarnął płomień wojny, leśnymi bezdrożami szli żołnierze. Bicie młodych serc odmierzało niespokojny czas. Wypaliły się pożary, opadł kurz na drogach, a w polu pozostał biały krzyż, który „Nie pamięta już, kto pod nim śpi”. Pamięć o tych, których już nie ma, powraca jak zagubiona myśl, ślad wspomnień. Ruszali w bój o zmierzchu, gdy cichła pieśń. Wśród zielonych pól walczyli o nowy dzień. Dziś powracają wspomnienia o tych, których już nie ma, którzy nie powrócili z leśnych dróg. W szczerym polu, wśród rozkwitłych bzów stoi biały krzyż nad bezimienną mogiłą.

Inne przykłady muzyczne

• K. Kurpiński Dumanie nad mogiłą Wandy (wspomnienie polskiej księżniczki)
• muz. S. Moniuszko, sł. A. Kolankowski Mogiła z cyklu Śpiewnik domowy (refleksja nad mogiłą)
• M. Ravel Nagrobek Couperina (hołd przyjaciołom poległym w czasie I wojny światowej)
• muz. M. Słobódzki, sł. K. Wroczyński Białe róże (biała róża wyrosła na mogile żołnierza)
• muz. Sz. Laks, sł. M. Jastrun Pogrzeb (muzyczny obraz pochówku)
• muz. K. Myszkowski, sł. B. Leśmian, wyk. Stare Dobre Małżeństwo W zakątku cmentarza (płyta Pod wielkim dachem nieba) (życie pośmiertne duchów)
• muz. W. Waglewski, M. i J. Pospieszalscy, sł. A. Saraniecka, wyk. R. Przemyk Aż po grób (płyta Andergrant) (zimne małżeński łoże – grób miłości)
• Universe Krajcok (płyta Latawce) (groby przodków ostoją tożsamości narodowej)
• muz. M. Zieliński, sł. i wyk. Kayah Jaka miłość taka śmierć (ścieżka dźwiękowa z filmu Dublerzy) (grób niewiernego kochanka)
• muz. E. Kornecka, sł. A. Osiecka, wyk. A. Hübner-Ochodlo Żegnaj mi, Krakowie (płyta Apetyt na życie) (groby przodków podstawą tradycji)