Motyw Jezusa - Motyw Jezusa w literaturze

Franciszek Karpiński Pieśń o Narodzeniu Pańskim

To jedna z najpopularniejszych i najpiękniejszych polskich kolęd:

Bóg się rodzi, moc truchleje,

Pan niebiosów obnażony;

Jezus w utworze tym to Dzieciątko, które dopiero co przyszło na świat. Choć powite w ubogich, niepozornych jak na Boga, warunkach, zmierzają do Niego nie tylko pasterze, ale i królowie. Jest to typowa bożonarodzeniowa pieśń, w której wychwalane zostają cnoty maleńkiego Jezusa, a ukazanie Jego potęgi zestawione z biedą i prostotą warunków, w których się urodził, tym bardziej oddziałują na odbiorcę. Jezus już jako maleńkie Dzieciątko proszony jest o czuwanie nad ojczyzną, co tym samym uwydatnia wiarę w Jego moc.

Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia

Jezus, pojawiający się w scenie zamykającej dramat, ukazany został w wielkiej chwale, jako zwycięzca:

Jak słup śnieżnej jasności, stoi ponad przepaściami – oburącz wsparty na krzyżu, jak na szabli mściciel. – Ze splecionych piorunów korona cierniowa.

Blask bijący od Chrystusa poraził Pankracego, przywódcę rewolucjonistów. Tym samym bohater został ukarany za zburzenie powszechnie panującego porządku – wzniecenie powstania chłopów przeciwko arystokracji. Jezus jest tutaj ukazany jako Ten, do którego zawsze należy ostatnie zdanie. To On wymierza kary, stojąc na straży sprawiedliwości.

Leopold Staff  [Jeżeli tłumów…]

Sonet Staffa jest pytaniem grzesznika skierowanym do Jezusa:

Czyż być nie może, królu wszech stuleci,
Abym ja, który płynę w kruchej łodzi […]
Nie miał być z Twoich apostolskich dzieci […]
Choć, jak Piotr, Twegom zaparł się nazwiska?

Jezus przedstawiony został tutaj w odniesieniu do Jego działalności. Wspomniane zostają cuda, których dokonał (np. rozmnożenie jedzenia), a także, najważniejsze, Jego miłosierdzie (uspokajanie morskich fal). Jezus stanowi według poety punkt oparcia dla wszystkich, którzy błądzą, odchodzą od Boga, ale po czasie chcieliby do Niego wrócić.

Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata

W książce tej Jezus Chrystus (nazywany Jeszuą) pokazany jest inaczej niż zwyczajowo. Na głównym plan wysunięta jest bowiem postać Poncjusza Piłata, w którym dokonuje się wewnętrzna przemiana po tym, gdy skazuje Jeszuę na śmierć. Ten zaś nie przypomina tu w żaden sposób Boga. Jest zwykłym człowiekiem, pełnym dobra i miłości, ale jednoczesnie boi się śmierci, tłumaczy się, zaprzecza faktom. I właśnie dzięki takiej Jego postawie, pokornej i uniżonej, w Piłacie zaczynają rodzić się wątpliwości, czy dobrze zrobił, wydając na śmierć tego człowieka. Nie cofa jednak decyzji. Zderzenie postaci Jezusa, diametralnie różnej od tej ukazanej w Biblii, dzięki totalnemu odarciu jej z boskości sprawia, że historia Jego życia przybiera bardziej uniwersalny (a nie tylko religijny) charakter.

Jan Dobraczyński Cień ojca

W książce został ukazany Jezus (Jego dziecięce i młodzieńcze lata) w konfrontacji ze swoim przybranym ojcem, Józefem. Józef traktuje Go po ojcowsku, choć zdaje sobie sprawę, że jest jedynie cieniem prawdziwego Ojca. Dziecko jednak nie okazuje opiekunowi dystansu. Bardzo przypomina matkę, Maryję, która wszystkich usprawiedliwia, na nic się nie skarży i wciąż ma uśmiech na twarzy. Dziecko nie czyni cudów, podkreśla się, że jego przeżycie wiązało się ze śmiercią innych (rzeź niewiniątek). Józef uczy wszystkiego, co sam potrafi (ciesielstwo) młodego Jezusa. Ten zaś jest zdolnym uczniem.

Inne przykłady literackie:

• Jezus Chrystus, Bóg Człowiek, mądrość Oćca swego (o Męce i Zmartwychwstaniu)
• Władysław Broniewski Ballady i romanse (Jezus symbolem narodu żydowskiego)
• Roman Brandstaetter Jezus z Nazarethu (biografia Jezusa)
• Ewa Szelburg-Zarembina Matka i Syn (Jezus kochający Matkę)
• Ryszard Kapuściński Chrystus z karabinem na ramieniu (Chrystus symbolem dobra, prawdy i cierpienia w człowieku)
• Czesław Miłosz Baśń wigilijna (nowonarodzony Jezus ma przywrócić pokój na ziemi)
• ks. Jan Twardowski Pan Jezus niewierzących (Jezus, który jest obok każdego człowieka)
• Janusz St. Pasierb Łazarz (Jezus wrażliwy i miłosierny)
• Dan Brown Kod Leonarda da Vinci (fikcja literacka o związku Jezusa z Marią Magdaleną)
• Benedykt XVI Jezus z Nazaretu (rozprawa naukowa; o Jezusie jako człowieku i Bogu)
• Paweł Huelle Ostatnia wieczerza (obraz ostatniej wieczerzy bez Jezusa).