Motyw krzywdy - Motyw krzywdy w muzyce

Beniamin Britten, libretto według sztuki André Obeya La Viol de Lucrece, opera The rap of Lucretia (Gwałt na Lukrecji) op. 37

Chór złożony z dwojga solistów (kobiety i mężczyzny) pełni rolę bezstronnego obserwatora wydarzeń. Narratorem jest recytator, który na tle partii fortepianu przedstawia miejsce, czas i realia historyczne akcji. Przed burzą w duszny letni wieczór, rzymsko-etruskie wojska oczekują na bitwę z armią Grecji (nisko płynące chmury ilustrowane są przez niskie dźwięki smyczków, harfa naśladuje cykanie świerszczy). Dowódcy założyli się o to, czy w czasie ich nieobecności żony dochowują im wierności. Okazało się, że wierną była tylko żona Collatinusa – Lukrecja. Najboleśniej drwi ze zdradzonych mężów Tarquinius – etruski władca Rzymu (motyw Księcia Rzymu). Pojawia się także motyw wiernej Lukrecji, która zajmuje myśli oficerów, a najbardziej zapiekłego w nienawiści i zazdrości Juniusa, którego żonę przyłapano na zdradzie. Nocą Tarquinius w tajemnicy dosiada konia i pędzi do domu Lukrecji (motyw tętentu kopyt), przeprawiając się przez zimne wody Tybru (komentarz chóru). W willi Lukrecji kobiety zajęte są domowymi pracami: służące Bianca i Lucia przędą na kołowrotku, a gospodyni szyje (tercet żeński). Udają się na spoczynek – chór śpiewa kołysankę Lukrecji z towarzyszeniem fletu altowego, klarnetu basowego, waltorni i harfy. Tarquinius skrada się do sypialni Lukrecji, o czym informuje chór: „Jaka szkoda, że grzech ma tyle wdzięku… zawróć Tarquiniuszu!” Ten budzi śpiącą pocałunkiem, oznajmiając, że pragnie jej. Jego błagania spotykają się ze zdecydowaną odmową Lukrecji. Tarquinius nalega, używa różnych argumentów, np: „Jestem twoim księciem!”, w końcu posiada ją siłą. Chór lamentuje nad przemocą i grzechem na tle dysonansowej partii orkiestry. Rano przybywa Collatinus, któremu żona opowiada o swojej hańbie. Niepocieszona przebija się sztyletem, by na zawsze pozostać czystą (przypomnienie tematu Księcia Rzymu). Po śmierci Lukrecji kolejne postaci wyrażają żal po jej stracie. W finale chór przywołuje wizję Chrystusa, jedynego, który dźwiga grzechy całej ludzkości.

muz. Krzysztof Myszkowski, sł. Bolesław Leśmian, wyk. Stare Dobre Małżeństwo Krzywda (płyta Krzysztof Myszkowski)

Refleksja podmiotu lirycznego nad przemijaniem złych i dobrych uczynków w życiu człowieka. Znakiem gotowości przejścia do innego świata jest zamknięcie okien: „Zamknij okno, w ogrodzie zbyt śpiewno / Oczy do snu lub do śmierci zmruż”. Wszystko przemija, nawet krzywdy, od których można będzie odpocząć. Nowy dzień, bielejący obłokami nie przelęknie się zniknięciem ludzi, więc: „ […] to wszystko, cośmy przecierpieli / Niechaj we mgle ma choć drobny znak”. Nic nie wymaże z pamięci zagłady, łez i pustego czasu.

Inne przykłady muzyczne

• G. F. Haendel La Lucrezia z cyklu 72 Kantaty włoskie na głos i continuo (skrzywdzona kobieta)
• muz. V. Bellini, libretto F. Romani według E. Scribe’a La Sonnambula ( Lunatyczka) (krzywdzące oskarżenia o zdradę)
• muz. G. Donizetti, libretto S. Cammarano według W. Scotta Lucia di Lammermoor (Łucja z Lammermoor) (skrzywdzona kobieta)
• muz. G. Verdi, libretto F.M Piave według dramatu V. Hugo Le roi s’amuse, Rigoletto (krzywda kobiety)
• Hamza El Din Escaly – Water Wheel (Koło wodne) (krzywda Nubijczyków wysiedlonych w wyniku budowy tamy assuańskiej)
• muz. P. Banach, sł. K. Nosowska, wyk. Hey Eksperyment (płyta Fire)
• muz., sł. i wyk. E. Bartosiewicz Wewnątrz (płyta Sen) (przeczucie niebezpieczeństwa)
• muz. i wyk. J. Steczkowska, sł. E. Bartosiewicz, Wszystko się staje iluzją (płyta Dzień i noc) (krzywda obrócona w iluzję)
• muz. S. Krajewski, sł. A. Osiecka, wyk. P. Fronczewski Pijmy wino za kolegów (płyta Złota kolekcja)
• muz. i wyk. Buldog, sł. K. Staszewski Jak długo jeszcze czekać będziemy (płyta „Płyta”) (krzywda zniewolonych)