Motyw kuszenia - Motyw kuszenia w malarstwie

Diego Velasquez Kuszenie św. Tomasza z Akwinu

Podobno brat Tomasza z Akwinu był zły, że Tomasz wstąpił do zakonu dominikanów, zaprosił więc któregoś dnia prostytutkę, która miała uwieść świętego. Na obrazie widzimy parę aniołów, którzy zawiązują zakonnikowi opaskę czystości wokół bioder. Prostytutka jest mocno zaskoczona widokiem aniołów i powściągliwością św. Tomasza. Mimo zwartej grupy, jaką tworzą bohaterowie obrazu, wyraźnie widzim, jak odstają od siebie dwa światy – świat duchowej czystości w postaci zakonnika oraz aniołów i świat ziemskiej pożądliwości w postaci prostytutki. Kuszenie tym razem się nie powiodło.

Juan de Flandes Kuszenie Chrystusa

Widzimy scenę spotkania Chrystusa z zakonnikiem na pustyni. Zakonnik podaje Chrystusowi kamień i namawia, aby przemienił go w chleb. Chrystus unosi prawą dłoń, jakby chciał się ustrzec przed fałszywym gestem zakonnika. Jego wyraz twarzy sugeruje, iż Chrystus próbuje się wsłuchać w wewnętrzny głos, być może modli się do Boga z prośbą o wsparcie. Zdajemy sobie sprawę, iż ów zakonnik to sam szatan, o czym świadczą rogi sterczące na głowie – jak się mawia: „najgorsze zło często pojawia się w przebraniu dobroci”.

Inne przykłady malarskie:

• Matthias Nithart Grünewald Ołtarz z Isenheim, skrzydło – Kuszenie św. Antoniego (św. Antoni miotany jest przez Szatana pod postacią rozszalałych potworów)
• Michał Anioł Kuszenie i wygnanie z raju (ilustracja pierwszego kuszenia)
• Duccio di Buoninsegna Kuszenie Jezusa (władczy Chrystus sprawia wrażenie, że to nie on jest kuszony)
• Hieronim Bosch tryptyk Ogród rozkoszy (ilustracja pokus używania przyjemności zmysłowych i upadku), tryptyk Kuszenie świętego Antoniego (malarz sporządza swoisty inwentarz diabelskich pokus)
• Salvador Dali Kuszenie świętego Antoniego (nagi święty walczący krzyżem z fantazmatami)
• Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) Kuszenie świętego Antoniego I i II (fantastyczne stwory kuszą świętego)