Motyw łagrów - Motyw łagrów w literaturze

Hanka Ordonówna Tułacze dzieci

Autorka w swoim wspomnieniowym utworze opisuje wydarzenia, w których brała udział. Sama nie była więźniem w łagrze. Pomagała jednak opuszczać teren Związku Radzieckiego dzieciom z polskich rodzin, które wywożone były do obozów.

Gustaw Herling-Grudziński Inny świat

W swoim utworze Herling-Grudziński przedstawił obserwowany od wewnątrz mechanizm działania państwa totalitarnego. W oparciu o własne przeżycia opisał zarówno sytuację panującą w sowieckich więzieniach, jak i łagrze. Wśród więźniów pokazuje wiele przykładów na to, że w nieludzkich warunkach są i tacy, którzy zachowują resztki człowieczeństwa. Sam autor przebywał w radzieckich więzieniach i obozie w Jercewie (pod Archangielskiem) w latach 1939–1942.

Aleksander Sołżenicyn Archipelag Gułag

Najsłynniejszy na skalę światową, wysoko ceniony przez krytykę utwór z kręgu literatury łagrowej. Pokazane jest w nim życie więźniów obozowych i panujące między nimi stosunki. W sposób moralizatorski potraktowany został temat terroru ustroju państwa wobec jego obywateli. Sołżenicyn był więźniem łagrów w latach 1945–1956.

Aleksander Wat Mój wiek

Książka poświęcona została całemu życiu Aleksandra Wata (jest to pamiętnik mówiony, spisywał go Czesław Miłosz). Nawiązuje między innymi do czasów, w których pisarz przebywał na zesłaniu w głębi Związku Radzieckiego. Wat był więziony przez władze radzieckie w latach 1940–1946.

Ryszard Kapuściński Imperium

Kapuściński sam nie był więźniem łagrów. W swoim reportażu (w części Kołyma, mgła i mgła), na podstawie relacji byłych więźniów opisuje obozy. Usiłuje wyrazić ich istotę i przedstawić sytuację przebywających w nim ludzi.

Inne przykłady literackie:

• Melchior Wańkowicz Dzieje rodziny Korzeniewskich (autor sam w łagrach nie przebywał, jego utwór jest reportażem odnoszącym się do losów rodziny zesłańców)
• Józef Czapski Wspomnienia starobielskie (autor przebywał w obozie w Starobielsku w czasie II wojny światowej)
• Józef Czapski Na nieludzkiej ziemi (odnosi się do kwestii polskich oficerów zamordowanych przez Sowietów w Katyniu)
• Herminia Naglerowa Ludzie sponiewierani (inny tytuł: Kazachstańskie noce; autorka przebywała w łagrze w latach 1940–1942)
• Beata Obertyńska W domu niewoli (autorka była więziona w latach 1940–1944)
• Wacław Grubiński Między sierpem a młotem (autor przebywał w łagrze w latach 1940–1941)
• Anatol Krakowiecki Książka o Kołymie (autor przebywał w łagrach w latach 1939–1942)
• Leo Lipski Dzień i noc (autor przebywał w łagrze w latach 1940–1941)
• Włodzimierz Odojewski Zsypie wszystko, zawieje (powieść nawiązuje do zbrodni katyńskiej)
• Georgij Władimow Wierny rusłan (powieść odnosi się do łagrów, a także w sposób metaforyczny przedstawia cały ZSRR, jako właśnie jeden wielki obóz koncentracyjny)
• Warłam Szałamow Opowiadania kołymskie (autor przebywał w łagrach przez wiele lat: 1928–1932 oraz 1937–1953)
• Władysław Bukowiński Wspomnienia z Kazachstanu (autor był więziony w latach 1945–1955)