Motyw łagrów - Motyw łagrów w malarstwie

Jacek Malczewski Wigilia na Syberii

Oto w ciepłym świetle wigilijny stół i zesłańcy siedzący wokół niego. Nie ma tu jednak radosnego klimatu świąt – jak sam autor pisał: „Wigilia przypominała, że minął znów rok bez ojca, który był gdzieś daleko, w śnieżnych pustyniach Rosji, skąd nigdy już nie wrócił”. Pozostali zesłańcy na obrazie również znają tę historię. Wszyscy siedzą w milczeniu, zatopieni w krępującej ciszy. Po prawej stronie widzimy mężczyznę zakrywającego talerzem twarz – to on ma zrobić wigilijne przemówienie, ale najwyraźniej brakuje mu słów pocieszenia, nie potrafi ich odnaleźć, znając dramat zaginionego, którego już zawsze będzie brakowało przy stole.

Aleksander Sochaczewski Pożegnanie Europy

Artysta w swoich pracach poruszał problematykę związaną ze zsyłkami na Syberię. Jesteśmy tu świadkami sceny obrazującej pożegnanie ludzi świadomych swojego dalszego, smutnego losu. Zsyłani na Syberię dzieleni byli na cztery kategorie – na skazanych na osiedlenie, osadzenie, zamieszkanie i katorgę. Skazanych wysyłano do guberni Rosji Europejskiej albo na Syberię. Widzimy tu ludzi stojących przy obelisku na granicy Europy i Azji – są tu zesłańcy należący do wszystkich wyżej wymienionych kategorii. Jedną z postaci jest sam autor, siedzi blisko monumentu, po prawej stronie. Wszyscy ludzie wyglądają na zagubionych i przerażonych swoim losem. Niektórzy się modlą, inni czekają biernie z zawieszonym wzrokiem. To przejmujący obraz, dotkliwie oddający tragedię zesłańców.

Inne przykłady malarskie:

• Aleksander Sochaczewski Więźniowie przy pracy, W drodze do katorgi (wizerunek ludzi skazanych na prace w łagrach)
• Artur Nikutowski Zsyłka na Sybir (ludzie w trakcie zsyłki)
• Jacek Malczewski Niedziela w kopalni, Na etapie, Sybiracy, Śmierć na etapie, Podróż na wschód