Motyw przyjaźni - Motyw przyjaźni w muzyce

Andrzej Panufnik Muzyka jesieni na orkiestrę

Utwór poświęcony pamięci zmarłego przyjaciela kompozytora, będący reakcją na kres ludzkiego życia pełnego cierpień i na symbolikę zamierania jesiennej przyrody. Tryptyk, którego symetryczną budowę podkreśla faktura, rytm tempo i dynamika. Przykładem symetrii utworu jest część trzecia, będąca odbiciem części pierwszej w zakresie tempa, rytmu i dynamiki. Część środkowa pełni rolę osi symetrii, będąc równocześnie formą zwierciadlaną. Jej początek stanowi partia kontrabasów w wolnym tempie. Kompozytor buduje napięcie poprzez stopniowe przyspieszanie tempa i potęgowanie brzmienia wprowadzaniem kolejnych instrumentów orkiestry oprócz fortepianu. W osiągniętej kulminacji następuje chwilowe zatrzymanie akcji, po czym rozpoczyna się proces odwrotny: zwalnianie tempa i redukcja ilości instrumentów (kontrabasy). Materiał muzyczny tej części stanowią powtórzenia jednego, niskiego dźwięku granego na fortepianie. Pełni on rolę pulsu, który – podobnie jak bicie serca czy zegara – odmierza upływający czas, przedwczesny kres życia i zamieranie przyrody.

muz. i sł. Grzegorz Ciechowski, wyk. Republika Gdzie są moi przyjaciele (płyta Biała flaga)

Podmiot liryczny szuka swoich przyjaciół: „gdzie oni są / gdzie wszyscy moi przyjaciele”. Potrzebuje pomocy przyjaciół: „zabrakło ich / choć zawsze było ich niewielu”. Odnajduje ich w „mrocznych instytucjach”, w szponach „galopującej prostytucji”. Wspomina wspólne cele sprzed lat: „gdzie są moi przyjaciele / bojownicy z tamtych lat”. Jest rozczarowany odnalezionym przyjacielem, który opowiada o tym, „jak się stara ładnie siedzieć i wysławiać”. Podmiot liryczny kpi z tonu jego głosu, ukłonu, wiary i przekonań. Ogarnia go przygnębienie, gdyż inaczej zapamiętał swoich przyjaciół. Odnalezieni „maszerują ramię w ramię wprost /
i w bamboszach, w garniturach / z pidżamami pod pachami / z posadami, podatkami i z białymi chorągwiami [¼]”.

Inne przykłady muzyczne

• muz. J.Ph. Rameau, libretto G. Bernard Castor et Pollux (Kastor i Polluks) (przyjaciele ludzkości)
• muz. S. Moniuszko, sł. A. Mickiewicz Niepewność (między przyjaźnią a miłością)
• muz. W. Muradeli, libretto na gruzińskich motywach ludowych Wielikaja drużba (Wielka przyjaźń) (opera na temat przyjaźni)
• J. Maksymiuk, muzyka do filmu Oczami przyjaciół (Warszawa w oczach Rosjanina, Moskwa w oczach Polaka)
• M. Kuczyński, muzyka do filmu Zapomniany przyjaciel – rzecz o Herbercie Hooverze (przyjaciel Polski)
• muz. M. Zimiński, sł. J. Kondratowicz, wyk. Z. Sośnicka Przyjaciele, których nie miałam (płyta Zdzisława Sośnicka – 2) (życie bez przyjaciół)
• muz. W. Szpilman, słowa A. Międzyrzecki Trzej przyjaciele z boiska (ścieżka dźwiękowa z serialu Przyjaciele) (przyjaźń sportowców)
• muz. i wyk. Czarno-Czarni, sł. J. Janiszewski Przyjaciele (płyta Nogi) (pijaństwo przyjaciół)
• muz. J.K. Pawluśkiewicz, sł. A. Mickiewicz, wyk. M. Grechuta Niepewność (płyta Marek Grechuta & Anawa) (między przyjaźnią a miłością)
• muz., sł. i wyk. J. Kaczmarski Przyjaciele (płyta Dwadzieścia (5) lat później) (wojenna przyjaźń)