Motyw utopii - Motyw utopii w muzyce

Louis Andriessen De Staat (Państwo)

Utwór do tekstu Platona (Państwo, ks. III), mówiącego o roli muzyki w budowaniu idealnego państwa. W utopijnej teorii Platona państwo miało decydować o rodzaju użytych przez kompozytorów skal, wytwarzanych instrumentów i uprawianiu „jedynie słusznych” – rdzennie greckich gatunków muzyki („apollińskość”). Muzycy, którzy nie chcieliby dostosować się do tych wymagań, mieli zostać z państwa wypędzeni. Stanowisko Platona wyraża partia czterech sopranów umieszczonych celowo za zespołem instrumentalnym, aby były prawie niewidoczne i niesłyszalne. Śpiewaczkom przeciwstawiono zespół instrumentalny (dwie gitary elektryczne, gitara basowa, dwa fortepiany, dwie harfy oraz poczwórna obsada altówek, obojów, rogów, trąbek i puzonów), który symbolizuje wyklętą przez Platona muzykę. Jego zadaniem jest zagłuszenie śpiewu, czyli protestu filozofa przeciwko nowej muzyce. Główną cechą dzieła jest powtarzalność czterodźwiękowych motywów realizowana przez czteroosobowe grupy muzyków, mająca prowadzić do stanu upojenia („dionizyjskość”).

muz., sł. i wyk. Jacek Kaczmarski Siedem grzechów głównych (płyta Wojna postu z karnawałem)

Historyczna refleksja nad przemijaniem wielkości legendarnych wodzów, począwszy od uczty Baltazara, zwycięstwa Wizygotów i najemnej armii Cezara, poprzez średniowiecznych zdobywców Ziemi Świętej: „Co było wszechpotężne – zdaje się niedorzeczne”. Od zarania dziejów siłą napędową człowieka jest siedem grzechów głównych, więc niszczy on to, co sam stworzył: „Jesteśmy grabarzami swych własnych dzieł stworzenia, / zajęczym lękiem niszcząc je, mieczem lub piosenką”. Niedoskonałość człowieka sprawia, że jest on w ciągłej gotowości do walki o utopijną władzę.

Inne przykłady muzyczne

• L. Nono, libretto kompozytora według tekstów B. Brechta, P. Eluarda, W. Majakowskiego Intolleranza (Nietolerancja) (utopia radykalnego komunizmu)
• L. Nono Y entonces compredió poświęcony pamięci E. „Che” Guevary (komunizm utopijny na Kubie)
• muz. L. Nono, sł. G. Federici i Deklaracja Niezależności Wietnamu Siamo la gioventù del Vietnam (Jesteśmy młodością Wietnamu) (komunizm utopijny w Wietnamie)
• L. Nono La lontananza nostalgica utopica futura (Przyszłe, utopijne, nostalgiczne oddalenie) (utopijne podróże)
• Younghi Pagh-Paan U-Mul (Źródło) (utopijna umowa społeczna)
• muz. P. Klimczak, T. Budzyński, sł. T. Budzyński, wyk. Armia Utopia (płyta Pocałunek Mongolskiego Księcia) (utopia nierealnej egzystencji)
• muz., sł. i wyk. Uliczny Opryszek Na zawsze punk (płyta Młodzież Punkowa 33 1/3. Ostateczna zniewaga) (utopia nieustającej zabawy)
• muz. sł. i wyk. J. Kaczmarski Na starej mapie krajobraz utopijny (płyta Sarmatia) (utopijna kraina szczęścia)
• muz. i sł. A. Ostrowski, wyk. O.S.T.R. Co się u nas dzieje (płyta 7) (utopia filozofii)