Motyw akwatyczny - Motywy akwatyczne w muzyce

Johann Strauss Nad pięknym modrym Dunajem

To utwór niezwykle spokojny, melodyjny, motywy muzyczne płynnie przechodzą po kolei, występują też rytmiczne powtórzenia. Całość oddaje pogodny nastój wiedeńskiego spacerowicza, utwór więc znów, co charakterystyczne dla sztuki okresu, w którym tworzył Strauss, ukazuje, jak przyroda, a więc i woda, współgra z człowiekiem, a nawet wpływa na niego. Rytmiczność pojawiania się motywów przywodzi na myśl, zgodnie z tytułem, nieustannie, ale delikatnie poruszające się fale rzeki.

Piotr Czajkowski Jezioro łabędzie

Bohater baletu – Zygfryd zostaje zaprowadzony przez Złego Ducha nad jezioro, którego wygląd tu znów koresponduje z nastrojem fragmentu utworu. Tu dziewczyna-łabędź rozkochuje w sobie bohatera. Jednak wkrótce zamiast zaklętej w łabędzia Odetty pojawia się Odylia i to jej, nie wiedząc o podstępie, przysięga miłość Zygfryd. Sztuczka Złego Ducha, zaklętego w puchacza, udaje się. Przebywające nad jeziorem dziewczęta-łabędzie wraz z Odettą nie mogą być odczarowane. W końcu Odetka, za nią Zygfryd, rzucają się ze skały, by śmierć mogła ich połączyć na zawsze, a w tym czasie inne dziewczęta-łabędzie topią Złego Ducha, który je prześladuje. Woda w tym utworze emanuje tajemniczością, tworzy także atmosferę grozy, jest tak naprawdę narzędziem w rękach Złego. Pod koniec utworu, jednak zaczyna służyć dobru – dzięki niej zaklęte dziewczęta wymierzają sprawiedliwość. Można tu zauważyć odniesienie pośrednie do tekstu biblijnego, w którym woda najpierw służy złu, nieuporządkowaniu (jest synonimem chaosu), później zaś pełni rolę wykonawcy wyroków Sprawiedliwego. W utworze Czajkowskiego jednak sprawiedliwość nie zostaje wymierzona do końca, gdyż Duch powraca.

Inne przykłady muzyczne:

• Georg Friedrich Händel Muzyka na wodzie (suity, anegdota związana z ich powstaniem, mówiąca jakoby kompozytor incognito raczył utworami króla w czasie przejażdżki po Tamizie);
• Claude Debussy Morze (fr. La Mer; tytuł trzyczęściowego dzieła symfonicznego
• Boney M. Rivers of Babylon (odwołanie do psalmu, rzeki Babilonu – symbol niewoli);
• Beata Kozidrak Rzeka marzeń (symboliczna „Rzeka Wspomnień”, przeniesienie w świat przeszłości i odniesienie do przyszłości);
• Stanisław Soyka Tryptyk rzymski (strumień jako punkt wyjścia dla duchowych