Apokalipsa - Problematyka utworu

Budowa Apokalipsy

Wilfrid J. Harrington w swej książce Klucz do Biblii dokonał podziału księgi na dwie części. Szczegółowy plan sporządzony przez badacza przedstawia się następująco:

• Prolog 1, 1-3

• A – Listy do siedmiu Kościołów 1, 4 – 3, 22

• Wprowadzenie 1, 4-8
• Wizja Syna Człowieczego 1, 9-20
• I List do Kościoła w Efezie 2, 1-7
• II List do Kościoła w Smyrnie 2, 8-11
• III List do Kościoła w Pergamonie 2,12-17
• IV List do Kościoła w Tiatyrze 2, 18-29
• V List do Kościoła w Sardach 3, 1-6
• VI List do Kościoła w Filadelfii 3,7-13
• VII List do Kościoła w Laodycei 3,14-22

• B – Wizje prorocze i epilog 4, 1-22, 21

• część I – Kościół i Izrael 4-11

• Bóg wręcza Barankowi zapieczętowany zwój (wizja tronu Boga; Baranek otrzymuje zwój) 4-5
• Otwarcie siedmiu pieczęci 6, 1 – 8, 1
• Siedem trąb 8, 2 – 11, 19

• część II – Kościół i Rzym pogański 12, 1 – 20, 15

• Dramatis personae (Niewiasta i smok, prześladowanie Kościoła, dwie Bestie, towarzysze Baranka) 12, 1 – 14, 5
• Godzina sądu (żniwo i winobranie, siedem ostatnich plag) 14, 6 – 16, 21
• Kara na Babilon (Rzym, wielka nierządnica) 17, 1 – 19, 10
• Koniec (zwycięstwo nad bestiami, szczęśliwość męczenników) 19, 11 – 20, 15

• część III – Nowe Jeruzalem 21, 1 – 22, 5

• epilog 22, 6-21

Interpretacja dzieła

Tradycja Kościoła przyjmuje, iż podstawową zasadą interpretacyjną omawianego dzieła jest przyjęcie jego uniwersalnego charakteru. Należy założyć, że Apokalipsa nie dotyczy jakiegoś konkretnego wycinka czasowego, ale jej treści są aktualne dla chrześcijan wszystkich epok. Jak pisze natchniony autor:

Napisz więc to, co widziałeś,/ i to, co jest, i to, co potem musi się stać. (1, 19)

A zatem na opisane wizje można patrzeć z perspektywy historycznej – dotyczą wydarzeń teraźniejszych dla świętego Jana, ale także z perspektywy przyszłościowej – dotyczą tego, co dopiero ma się stać, końca czasu, Sądu Ostatecznego. Zrozumienie tej tajemniczej księgi nie jest także możliwe bez znajomości takich pism Starego Testamentu, jak między innymi: Księga Daniela, Księga Ezechiela, Pięcioksiąg, Księga Psalmów, Księga Izajasza, Księga Jeremiasza.

„to, co jest” (4 – 19,10)

Ponieważ wizje świętego Jana miały przynieść pocieszenie chrześcijanom, przedstawione obrazy należałoby odnieść do prześladowań. Bestia miałaby odpowiadać cesarzowi, który z inspiracji szatana dziesiątkuje wyznawców Chrystusa. Proroctwa zapowiadają najazdy barbarzyńskiego ludu Partów na imperium (np. czterej jeźdźcy). Bóg – zsyłając serię plag – daje szansę nawrócenia, ponieważ jednak bezbożni z niej nie korzystają, Babilon (Rzym) ostatecznie upada.

„to, co potem musi się stać” (19,11 – 22)

Bestia zostaje zniszczona przez Chrystusa, po czym rozpoczyna się okres błogosławieństwa dla Kościoła. Ten czas zostanie później dopełniony przez Sąd Ostateczny oraz ustanowienie Królestwa Niebieskiego, zwanego Nowym czy Niebieskim Jeruzalem. Ta część Apokalipsy zapowiada paruzję (gr. przyjście, pojawienie się, obecność), czyli powrót Chrystusa. Ma się on odbyć w chwale i stanowić ostateczny tryumf nad złem.

Symbolika w Apokalipsie

Wizje – otrzymane od Boga – zostały zapisane przez Jana w postaci symbolicznych obrazów i liczb. Błędem jest literalne odczytywanie. Aby zrozumieć ich znaczenie trzeba jednak obeznania ze Starym Testamentem i kulturą żydowską. Tutaj podajemy tylko najbardziej znane symbole i ich odczytania.

Symboliczne obrazy:

• smok – władza siejąca terror;
• Bestia – cesarz, szatan;
• Babilon – Rzym, zło świata;
• Nowe Jeruzalem – Królestwo Niebieskie;
• Baranek – Jezus Chrystus;
• Alfa i Omega – odwieczny Bóg;
• czterej jeźdźcy – uosobienia nieszczęść: Wojna, Zaraza, Głód i Śmierć;
• Niewiasta obleczona w słońce – Maryja;
• brudne szaty – stan grzechu;
• złote wieńce – zwycięstwo;
• lew – potęga i majestat;
• wół – cierpliwość i trud;
• orzeł – panowanie i suwerenność.

Symboliczne kolory:

• biały – czystość i zwycięstwo;
• czerwony – krew męczenników;
• czarny – śmierć;
• złoty – chwała, nagroda.

Symboliczne cyfry:

• 3 – Trójca Święta;
• 3,5 (połowa z 7) – niedoskonałość, nieszczęście, czas prób, prześladowań;
• 4 – doskonałość, nawiązanie do 4 stron świata, 4 żywiołów; świat;
• 7 – doskonałość;
• 10 – władza nieograniczona;
• 12 – całość, Izrael;
• 666 – znak szatana;
• 144 000 – wielość zbawionych.