Stanisław Grochowiak

Stanisław Grochowiak urodził się 24 stycznia 1934 r. w Lesznie Wielkopolskim. Przez pewien czas mieszkał we Wrocławiu, następnie przeniósł się do Warszawy. Nie ukończył studiów polonistycznych (przerwał je po kilku tygodniach), jednak szybko związał się z redakcjami wielu czasopism i wydawnictw. Pracował w „Tygodniku Katolickim”, Instytucie wydawniczym PAX, łącznie w ośmiu redakcjach (m.in. „Za i przeciw”, „Nowa Kultura”, „Kultura”, „Poezja” i „Miesięcznik Literacki”). Zadebiutował w 1951 r. w piśmie „W oczach młodych” – opublikowane zostały wtedy wiersze Ave Maryja i Notuję deszcz. Był to jeden z najważniejszych debiutów tamtych czasów, wywołał bardzo pozytywne opinie krytyki literackiej. Pierwszy tom – Ballada rycerska – został wydany pięć lat później. W tym samym roku, publikacji doczekała się jego pierwsza powieść, Plebania z magnoliami. W 1961 r. wydano dramat Szachy. Grochowiak pisał więc nie tylko wiersze, lecz także powieści (Plebania z magnoliami, Trismus, Karabiny), opowiadania (Lamentnice, Prozy), dramaty (Szachy; Partita na instrument drewniany; Hrabina sowa bosonoga-cejlońska, czyli mumia w Badewanie; Król IV. Obrazy historyczne; Chłopcy; Reczy na głosy; Księżyc; Okapi), poematy (Totentanz in Polen, Allende), felietony i artykuły krytyczne. Bardzo interesował się sztuką (chciał studiować na Akademii Sztuk Pięknych), sam malował i rysował. Lubił otaczać się pięknymi przedmiotami, w domu posiadał wiele obrazów. Wywarło to również wpływ na jego twórczość. Grochowiak inspirował się kulturą francuską, sztuką barokową i średniowieczną. Jako poeta początkowo reprezentował nurt turpistyczny, szukał oryginalnych form ekspresji poetyckiej i negował tradycyjny sposób pojmowania „piękna”. Jego twórczość charakteryzował bunt wobec zastanej rzeczywistości, często pojawiały się elementy groteski. Sam mówił, że człowiek jest głównie jednostką materialną, biologiczną, ale mimo wszystko wiedział, że również – kulturotwórczą. W późniejszym etapie twórczości skłaniał się ku klasycyzmowi. Również jego opinia dotycząca interpretacji poezji była oryginalna: uczniowie nie mogą do końca zrozumieć wiersza, a na pewno nie są w stanie powiedzieć własnymi słowami, co poeta miał na myśli.

Grochowiak zmarł 2 września 1976 r. w Warszawie z powodu powikłań związanych z alkoholizmem, z którym miał problemy. Przez to przez pewien czas po jego śmierci, jego twórczość została zapomniana.

Tomy poetyckie Stanisława Grochowiaka:

• Ballada rycerska
• Menuet z pogrzebaczem
• Rozbieranie do snu
• Agresty
• Kanon
• Nie było lata
• Polowanie na cietrzewie
• Bilard
• Haiku-Images
• Wiersze nieznane i rozproszone

Ważniejsze wiersze to:

Święty Szymon Słupnik – zestawienie obrazu brzydoty z postacią świętego; poruszenie problemów bierności, działania, wyboru postawy życiowej; turpizm jest tu tłem dla istotnych kwestii dotyczących życia na świecie, cierpień, których ludzie muszą doświadczać.

Rozmowa o poezji – manifestacja turpizmu; dialog pomiędzy dziewczyną a poetą – ona uważa poezję za coś pięknego, wzniosłego i niecodziennego, natomiast on sprowadza ją do czegoś zwykłego, do czego nie potrzeba nawet natchnienia.

Czyści – manifest programowy turpizmu ujawniony w dosłowny sposób – podmiot liryczny mówi: „Wolę brzydotę”; jest ona przedstawiona jako materiał twórczy i podstawa rzeczywistości – autentyczna wartość.

Pocałunek-krajobraz – temat wiersza to pocałunek kochanków, zostaje on opisany przy użyciu wielu metafor, jako chwila pełna uniesień.