Biblia - Stary Testament - problematyka

Historia powstania świata

Na początku ziemia była bezładem i pustkowiem. Bóg stworzył świat w ciągu sześciu dni, a siódmego dnia odpoczął. Najistotniejszy jest tu obraz Boga: wiecznego, bez początku i końca, wszechmocnego, który tworzy najlepszy z możliwych światów za pomocą słowa. Bóg wypowiada jedynie zdania: „Niech stanie się…” Jest On tu kreatorem, artystą (topos Deus artifex) tworzącym świat według pewnej hierarchii: od elementów „najprostszych” do najbardziej „skomplikowanych”. Człowieka tworzy na końcu i na swoje podobieństwo, dając mu wolność i możliwość panowania nad wszystkimi istotami ziemskimi.

Grzech pierwszych rodziców

Bóg umieścił pierwszych rodziców w raju i pozwolił spożywać wszystkie owoce oprócz tych, które pochodziły z drzewa dobra i zła. Ewa, skuszona jednak przez węża, zerwała owoc, skosztowała i dała Adamowi. Pierwsi rodzice bardzo szybo przekonali się, czym jest wstyd, a Bóg ich ukarał. Ewę obarczył trudami brzemienności, bólami rodzenia oraz skazał ją na podporządkowanie się Adamowi, jego natomiast obciążył koniecznością zdobywania pożywienia w trudzie i mozole. Oboje zostali wygnani z raju, by żyć poza jego granicami i uprawiać ziemię.

Kain i Abel

Kain i Abel byli synami Adama i Ewy. Kain zamordował brata z zazdrości. Abel był pasterzem i składał Bogu ofiary z baranków. Ponieważ Bóg nie przyjął ofiary Kaina złożonej z owoców, ten zabił brata. Za karę spędził resztę życia jako nomada. Za swój czyn został przeklęty i musiał uciekać. Bóg daje Kainowi znamię i mówi, że jeżeli go ktoś zabije, to poniesie karę. Zabójstwo jest największą zbrodnią.

Historia Noego

Noe był bogobojnym człowiekiem, który żył w czasach szerzącego się zła. Bóg postanowił oczyścić świat z grzechów i zesłał potop. Przedtem jednak polecił Noemu zbudowanie arki, do której ten zabrał całą swoją rodzinę i po parze z każdego gatunku zwierząt. Noe wraz z żoną i trójką synów jako jedyni przeżyli tę zagładę.

Wieża Babel

Potomkowie Noego chcieli zbudować wieżę tak wysoką, aby dorównać Bogu, za to Bóg pomieszał im języki; dziś frazeologizm ten oznacza: zamęt, bałagan, chaos.

Abraham i Izaak

Abraham jest w Biblii symbolem człowieka, który zawierzył Bogu bezgranicznie i był gotów na Jego wezwanie złożyć w ofierze swego jedynego, ukochanego syna, Izaaka. Przez wiele lat Abraham i jego żona Sara nie mogli doczekać się potomstwa. Kiedy byli już starzy, Bóg dał im syna. Izaak był jeszcze dzieckiem, gdy Bóg postanowił sprawdzić wiarę Abrahama i nakazał mu zaprowadzić chłopca na górę, związać i zabić. Kiedy Abraham podnosił nóż, Bóg go powstrzymał i anioł rzekł: „Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna”. Abraham złożył Bogu w ofierze barana, a Ten obdarzył go potomstwem tak licznym, jak gwiazdy na niebie.

Hiob

Hiob był człowiekiem bardzo religijnym i niezwykłej dobroci. Stracił swój majątek, dziesięcioro dzieci oraz zdrowie. Pomimo to nie stracił nadziei i nie przeklął Boga. Ogolił głowę, podarł szaty i nadal silnie wierzył. Z pomocą spieszyli mu przyjaciele, aby znaleźć przyczynę nieszczęść. Dołączył do nich człowiek, który powiedział, że nie ma nadziei, iż zrozumie drogi Boga. Bóg często wystawia człowieka na próby. Hiob nigdy nie poznał powodu swoich cierpień, ale wytrwał w wierze. Bóg dał mu nowe rozumienie swej władzy i mądrości. W końcu uzdrowił Hioba i przywrócił mu wszystkie bogactwa. Mocna wiara zostaje nagrodzona.

Księga Koheleta

Ta starotestamentowa księga Biblii jest jedną z najbardziej znanych i najczęściej wykorzystywanych w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Słowo „kohelet” (po gr. Ekklesiastes, stąd też nazwa Księga Eklezjasty) nie jest imieniem autora tekstu. Tak nazywano mędrców przemawiających na zebraniach. Przez wiele lat tekst księgi przypisywano Salomonowi, ale badania literackie i historyczne wykazały, że powstał on w III w. p.n.e. (Salomon zmarł najprawdopodobniej około 931 p.n.e.). Księga Koheleta zawiera rozważania nad sensem ludzkiego życia. Kohelet twierdzi, że nic w życiu nie jest trwałe, nic nie może dać człowiekowi szczęścia. Bogactwa, sława, mądrości, zaszczyty są ulotne, nie dają zadowolenia i satysfakcji. Słynne zdanie: „vanitas vanitatum, et omnia vanitas” – „marność nad marnościami i wszystko marność” najlepiej oddaje sens księgi. Kohelet zauważa, że człowiek jest istotą zachłanną, pragnie szczęścia ziemskiego i przyjemności, których źródłem są bogactwa, zaszczyty, sława. W pogoni za tymi pseudowartościami człowiek nie trafia na to, co jest najpiękniejsze i najcenniejsze, nie bierze z życia pełnymi garściami. Nie cieszy się z tego, co daje Bóg i nie potrafi zachować dystansu do życia, nie zachowuje umiaru i rozsądku („Wszystko ma swój czas, i jest wyznaczona godzina na wszystkie sprawy pod niebem”). Człowiek powinien żyć zgodnie z prawami bożymi, ponieważ Bóg jest wieczny, a Jego mądrość niezmienna.

Psalmy

Z gr. psalmos „pieśń z towarzyszeniem harfy”, utwory śpiewane przy akompaniamencie harfy i cytry. Biblijna Księga Psalmów liczy 150 hymnów, modlitw i wierszy o podwójnej numeracji hebrajskiej i grecko-łacińskiej, które połączone są wiarą i miłością do Boga. Teksty te były dla wygnanych Żydów modlitewnikami. Chrześcijaństwo przejęło psalmy z tradycji żydowskiej. Pierwszy zbiór psalmów napisany został najprawdopodobniej za czasów króla Dawida i to jemu przypisuje się częściowe ich autorstwo (73 teksty powiązane są tradycyjnymi tytułami z królem Dawidem, a inne odnoszą się do konkretnych epizodów z jego życia). Innymi autorami są: Mojżesz, Salomon, Asaf, Karachit, Ezramit. Najczęściej uznaje się, iż psalmy pisano przez większą część historii Izraela, natomiast rozkwit tego gatunku nastąpił po powrocie z niewoli babilońskiej i w czasie odbudowy Świątyni. Psalmy śpiewano w czasie nabożeństw w Świątyni, ale spora ilość powstała na wygnaniu. Mówią więc nie tylko o wierze całego Izraela, ale i wyrażają osobiste przeżycia.

Psalmodia – melodia śpiewanego psalmu; intonowanie, śpiewanie psalmów.

Istnieją dwa podziały psalmów:

hymny chwalące Boga, lamentacje wspólnotowe, psalmy królewskie (związane okazjonalnie z wydarzeniami z życia króla), lamentacje indywidualne i dziękczynienia;

pochwalne, błagalne, dziękczynne, mądrościowe, pokutne.

Charakter psalmów:

pieśni liryczne mówiące o kondycji ludzkiej;

miłości człowieka wobec Boga;

zwierają świadomość przemijania i przekonanie, że grzech i cierpienie to nieodłączne atrybuty ludzkiej natury;mają charakter modlitwy.

Psalmy:

mają wielką siłę ekspresji;

zawierają wiedzę o człowieku, który jest inny niż np. ten w Księdze Koheleta; człowiek to istota umiłowana przez Boga, który oddaje mu pod władanie cały świat;

sposób obrazowania to: porównania, epitety itp.

Pieśń nad Pieśniami

Księga składająca się z sześciu pieśni opowiada o miłości Oblubieńca i Oblubienicy. W trzeciej pieśni mamy obraz wesela. Bohaterów łączy nie tylko miłość, ale też przyjaźń i namiętność. W sensie metaforycznym tekst ten jest odzwierciedleniem wzajemnej miłości Boga (Oblubieńca) do narodu żydowskiego (Oblubienica).