Św. Augustyn

Aureliusz Augustyn z Hippony urodził się 13 listopada 354 r. w Tagaście, małym miasteczku rzymskiej Afryki. Jego rodzicami byli patrycjusze: rzymski poganin i zdeklarowana chrześcijanka, święta Monika. Augustyn ukończył szkoły w Tagaście i Madaurze, a następnie wyruszył na studia do Kartaginy. W 374 r. założył szkołę retoryczną, a później został nauczycielem retoryki.

Ok. 372 r. przystąpił do sekty, wyznawców manicheizmu (podstawa bytu to dwa walczące ze sobą pierwiastki: dobro i zło, Bóg i szatan). Atmosfera tam panująca i głoszone idee sprawiły, że zaczął tworzyć swoje pierwsze dzieła filozoficzne – była to próba połączenia filozofii greckiej z zasadami tej sekty. Interesował się również naukami ascety z Bretanii – Pelagiusza. Odrzucały one wiarę w przechodzenie grzechu od Adama i Ewy na całą ludzkość oraz przekonanie o potrzebie łaski do uzyskania zbawienia.

Spory z matką spowodowały, że w 383 r. wyjechał do Rzymu, gdzie zetknął się z neoplatonizmem (nastąpił zwrot w stronę chrześcijaństwa), jednak gdy po roku studiów został wysłany do Mediolanu, znów stał się przywódcą manichejczyków. Matka cały czas próbowała go przekonać do przejścia na chrześcijaństwo. Między innymi za jej namową, w 387 r. przyjął wraz ze swoim synem chrzest. Ostatecznie jednak przekonały go wydarzenia „nocy mediolańskiej” – Augustyn miał wtedy usłyszeć głos dziecięcy, zwracający się do niego ze słowami: „tolle lege” („bierz, czytaj”). Właśnie ta sytuacja sprawiła, że sięgnął po Biblię, a to, co przeczytał, wywarło na niego tak duży wpływ, że nie miał już wątpliwości co do wiary chrześcijańskiej. Były to słowa z Listu do Rzymian:

Żyjmy przyzwoicie… nie w hulankach i pijatykach, nie w rozpuście i wyuzdaniu […] Ale przyobleczcie się w Pana Jezusa Chrystusa i nie troszczcie się zbytnio o ciało, dogadzając żądzom.

Tak bardzo zmieniło to jego życie, że przekonywał do zmiany wyznania również swoich przyjaciół-manichejczyków. Wszystkie doświadczenia św. Augustyna stworzyły jego pogląd: w filozofii człowiek szuka odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące sensu życia, istoty szczęścia, dopiero w czasie odkrywania tych prawd uświadamia sobie, że aby być szczęśliwym i zrozumieć sens swojego istnienia, trzeba uwierzyć w Boga i zaufać mu, a jednocześnie zrezygnować ze wszystkiego, czym kusi człowieka świat. Cel człowieka to zbawienie, z którym wiąże się życie wieczne. Nie warto zajmować się tym, co doczesne, gdyż nagroda nastąpi dopiero po śmierci – jest zależna od Boga. Taka postawa nazywała się teocentryzmem – było to najważniejsze założenie jego filozofii.

Gdy zmarła jego matka (a niedługo po tym również syn), założył pierwszy w Afryce klasztor, następnie go rozsławił na całym świecie. Tam napisał większość swoich chrześcijańskich dzieł filozoficznych. W 391 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Hippony – Waleriusza, a cztery lata później stał się jego biskupem pomocniczym. Po jego śmierci Augustyn sam objął władzę, bronił klasztoru przed najazdem Wandalów i wzywał ludność do pomocy. W wyniku tej okupacji zmarł 28 sierpnia 430 r.

Najsłynniejsze dzieła św. Augustyna to:

• Wyznania – przyjęcie stanowiska wobec wiary i życia
• O Państwie Bożym – dzieło dotyczące poglądów historiozoficznych
• O Trójcy Świętej – wykład poglądów teologicznych
• O nauce chrześcijańskiej – dzieło z poglądami dotyczącymi chrześcijaństwa
• Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom – nawiązanie do sekty, której idee głosił
• O Genesis przeciw manichejczykom – jw.
• Kazania, Listy