Tadeusz Różewicz

Tadeusz Różewicz urodził się 9 października 1921 roku w Radomsku (niewielkie miasto na północ od Częstochowy). Jego rodzicami byli Władysław Różewicz i Stefania (z domu Gelbard). Miał dwóch braci – młodszego, Stanisława (później znanego reżysera) i starszego, Janusza. Należy do tak zwanego pokolenia Kolumbów, czyli ludzi, którzy w momencie wybuchu II wojny światowej mieli około dwudziestu lat i zginęli lub też wojna miała wpływ na ich dalsze życie (a w przypadku artystów – na twórczość). Do wybuchu wojny mieszkał i uczył się, a później pracował (był magazynierem oraz człowiekiem, który sprawdza jakość szczotek w fabryce zajmującej się ich produkcją) w swoim rodzinnym mieście. Następnie, podczas wojny walczył jako partyzant Armii Krajowej (pseudonim operacyjny „Satyr”). Usunięto go z oddziału dyscyplinarnie, wskutek czego Różewicz popełnił nieudaną próbę samobójczą. Jego starszego brata zamordowało gestapo. Kiedy wojna się skończyła, Różewicz zdał maturę, zamieszkał w Krakowie i studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (nie skończył jej). Następnie ożenił się z Wiesławą Kozłowską, z którą ma dwóch synów – Kamila i Jana. Pod koniec lat sześćdziesiątych przeniósł się na stałe do Wrocławia.

Za debiut literacki Różewicza uznaje się zbiór wierszy Niepokój z 1947 roku (chociaż wcześniej umieszczał swoje utwory w różnych czasopismach, a nawet wydał podczas wojny konspiracyjny zbiór poezji). Jego twórczość ma charakter nowatorski, choć niejednokrotnie odwołuje się w niej do tradycji romantycznej. Jest autorem zarówno wierszy i poematów, utworów dramatycznych, prozy, jak i kilku scenariuszy filmowych. Jego sztuki były wystawiane przez największe teatry dramatyczne w Polsce. Za swoją działalność artystyczną otrzymał wiele nagród literackich (między innymi Nagrodę Literacką Nike w 2000 roku) i honorowych (na przykład doktoraty honoris causa uniwersytetów w Krakowie, Warszawie i Katowicach). Jest znany i ceniony nie tylko w Polsce. Utwory Różewicza przetłumaczone zostały na wiele języków (zarówno zachodnioeuropejskich, bałkańskich, jak i krajów Skandynawii). Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Niektóre zbiory wierszy:

• Niepokój;
• Czerwona rękawiczka;
• Nic w płaszczu Prospera;
• Nożyk profesora.

Dwa pierwsze zbiory dotyczą przeżyć i emocji młodych ludzi, którzy przeżyli wojnę. Była ona dla nich doświadczeniem tak silnym i drastycznym, że nie potrafią funkcjonować w sposób normalny. Mają świadomość, że wartości etyczne otaczającego ich świata uległy zagładzie. Kolejne zbiory poruszają tematykę moralnego upadku współczesnej cywilizacji oraz negatywnego zniekształcenia kultury. Różewicz uważany jest go za twórcę czwartego systemu wersyfikacyjnego, czyli tak zwanego wiersza różewiczowskiego. Ma on swoją strukturą odpowiadać wyrażanym treściom. Cechuje się nawiązywaniem do mowy potocznej i prostotą.

Najważniejsze dramaty to:

• Kartoteka;
• Stara kobieta wysiaduje;
• Białe małżeństwo;
• Do piachu;
• Pułapka;
• Kartoteka rozrzucona;

Różewicz porusza w swojej twórczości dramatycznej tematykę skupioną na problemach moralnych, podobną do tej, która pojawia się w utworach poetyckich. Sztuki te wpisują się w nurt teatru absurdu i przeważnie mają kompozycję otwartą. Cechują się tym, iż za poziomie akcji właściwie niewiele się dzieje. Charakterystyczne jest także pojawianie się bohatera wcielającego się w kilka postaci oraz to, że dla dziejących się zdarzeń, czasu i miejsca realistyczna logika nie jest istotna.

Różewicz obecnie cały czas mieszka we Wrocławiu. Jak sam uważa, woli pozostawać na uboczu i nie angażować się w życie publiczne.