Władysław Reymont

Władysław Stanisław Reymont (nazwisko właściwe Rejment, zmienione około 1888 roku) urodził się 7 maja 1867 roku we wsi Kobiele Wielkie. Przez pierwsze lata swojego życia nie radził sobie z nauką, podejmował się różnych zajęć, był bez zawodu, majątku czy widoków na jakąś karierę. W 1893 roku przeniósł się do Warszawy, jednak żył w bardzo ciężkich warunkach. Dzięki pomocy rodziny odbył podróż po Europie. Odszkodowanie, które otrzymał po wypadku w katastrofie kolejowej, polepszyło jego sytuację materialną. W 1917 roku otrzymał nagrodę Polskiej Akademii Nauk, a siedem lat później literacką Nagrodę Nobla za powieść Chłopi. Władysław Stanisław Reymont jest czołowym twórcą Młodej Polski. Jego sztandarowa powieść Chłopi przypada na szczytową fazę tego okresu.

Najważniejsze utwory:

• Komediantka – pierwsza większa powieść Reymonta powstała w 1896 roku. Pisarz wykorzystał w niej doświadczenia wyniesione z własnej pracy w trupie aktorskiej. Bohaterką utworu jest młoda aktorka przybyła z prowincji do Warszawy. Środowisko pełne zawiści powoduje, że Janka Orłowska popełnia samobójstwo. Postać głównej bohaterki uznaje się za literacki przykład dążenia do emancypacji kobiet z przełomu XIX/XX wieku.
• Ziemia obiecana – powieść z 1899 roku przedstawia codzienne życie mieszkańców Łodzi. To miasto okazuje się być „ziemią obiecaną”, ale tylko dla kapitalistów, a niekończącym się piekłem dla prostych robotników. Utwór nawiązuje do robotniczego strajku w Łodzi z 1892 roku krwawo stłumionego przez policję. Tytuł powieści należy odczytać w sposób metaforyczny, ponieważ wygląd Łodzi przeczy krajobrazowi biblijnej Ziemi Obiecanej. Zamiast szczęścia i radości miasto to przynosi cierpienie i niszczy ludzi, a na jego ulicach toczy się bezlitosna walka o pieniądz. By odtworzyć naturalistyczny obraz odrażającego miasta, Reymont zamieszkał w nim przez kilka miesięcy. Powieść doczekała się znakomitej adaptacji filmowej Andrzeja Wajdy, dzięki czemu zyskała wielką popularność.
• Chłopi – cykl powieściowy, który powstawał w latach 1899-1909. Akcja dzieje się w autentycznej wsi Lipce i obejmuje dziesięć miesięcy: trwa od wczesnej jesieni do żniw roku następnego. Bohaterowie posługują się gwarą ludową. Na fabułę powieści składają się trzy płaszczyzny. Pierwsza z nich dotyczy społeczności wiejskiej, która tworzy bardzo zróżnicowane i bogate tło społeczne powieści. Na drugą płaszczyznę składają się losy jednego z głównych bohaterów, Macieja Boryny. W wątek ten wplecione są motywy obyczajowe i obrzędowe związane z kalendarzem świąt. Jest w nim charakterystyczny dla XIX-wiecznej wsi polskiej rok obrzędowo-liturgiczny. Losy Boryny przebiegają od hucznego weseliska po jego pogrzeb i stypę. Są tu szczegółowe i barwne opisy obrzędów weselnych, chrzcin, świąt i odpustów, wróżb i przesądów. Trzecią płaszczyznę stanowią pory roku i narzucony przez rytm przyrody tok prac na polu. Te trzy płaszczyzny nadały powieści charakterystyczny koloryt i wymiar epicki, gdzie indywidualne losy poszczególnych bohaterów uzależnione są od społeczności i następujących po sobie pór roku. Powieść tę traktuje się jako epopeję chłopską. Jest to, obok opowiadań Tetmajera Na skalnym Podhalu, dokument polskiego folkloru ludowego. Utwór stał się podstawą dwóch adaptacji filmowych, a wśród nich zwraca uwagę genialny obraz Jana Rybkowskiego z 1973 roku.

Inne utwory:

Reymont jest autorem nowel, które zamieścił w trzech cyklach: Z pamiętnika, Na krawędzi, Burza. W latach 1914-1918 powstawała trylogia Rok 1794 dotycząca powstania kościuszkowskiego, kampanii napoleońskiej, powstania styczniowego i listopadowego.

Władysław Stanisław Reymont zmarł 5 grudnia 1925 roku w Warszawie.