Zbigniew Herbert

Zbigniew Herbert urodził się w 1924 r. we Lwowie, zmarł w 1998 r. w Warszawie. Jeden z najwybitniejszych polskich poetów powojennych. Pisał także dramaty i eseje, jednak to twórczość poetycka przyniosła mu sławę.  Herbert spędził lata wojny, a później okupacji we Lwowie. Pobierał wówczas nauki na tajnych kompletach, a później konspiracyjnie studiował filologię polską. Po wojnie słuchał wykładów z dziedziny prawa, gospodarki, historii sztuki oraz filozofii. Od roku 1950 zamieszkał w Warszawie, gdzie podejmował różne prace zarobkowe. Wkrótce nawiązał współpracę z wpływowymi tytułami prasowymi (m.in. „Tygodnikiem Powszechnym” czy „Twórczością”). W późniejszym okresie wiele podróżował, m.in. po Francji, Włoszech, Anglii. W latach 60-tych jako stypendysta Fundacji Forda przebywał w Grecji. Na przełomie lat 1970/71 dawał m.in. wykłady z literaturoznawstwa na uczelni w Los Angeles. W roku 1981 powrócił do kraju. Autor wielu tomików poetyckich, laureat licznych odznaczeń i nagród literackich.

Do jego najważniejszych dzieł należą:

Struna światła – debiutancki tomik poetycki z 1956 r., w którym zebrane są również rozproszone wiersze poety z wcześniejszych lat.  Podjęcie charakterystycznych dla całej późniejszej twórczości Herberta zagadnień. Roztrząsania kwestii moralnych, roli człowieka w historii, próba określenia tożsamości współczesnego poecie człowieka i jego świata wartości. Tom bardzo dobrze przyjęty przez krytykę, potraktowany jako doniosłe wydarzenie artystyczne.

Studium przedmiotu – widoczne dążenie poety do maksymalnej prostoty wyrazu, poszukiwanie zwięzłości i trafności poetyckiego obrazowania. Liczne eksperymenty formalne (wprowadzanie do wierszy stylu potocznego, stylizacja utworów np. na kształt notatki prasowej). Jednocześnie próba tworzenia poezji klasycznej, w której panuje harmonia i ład. Tradycyjny dla Herberta humanizm.

Raport z oblężonego miasta – paraboliczny opis Polski w czasach stanu wojennego. Dzieło opublikowane po raz pierwszy ze względów cenzuralnych za granicą – we Francji. Próba obiektywnego relacjonowania życia codziennego mieszkańców kraju na skraju wojny domowej. Formuła kronikarska, niekiedy liryka przechodząca w publicystykę. Interwencyjny charakter dzieła, potępienie kłamstwa, zdrady i apel o bezwzględne poszanowanie praw moralnych.

Pan Cogito – bodaj najpopularniejszy zbiór wierszy Herberta, opublikowany w 1974 r. Przesłanie moralne powołanego do życia przez poetę na kartach swych utworów bohatera lirycznego – Pana Cogito (nazwisko znaczące, odnoszące się do maksymy Kartezjusza). Przemyślenia i refleksje człowieka, usiłującego objąć myślą świat, historię, współczesną mu rzeczywistość, własną tożsamość. Surowość zasad moralnych „ja” lirycznego oraz jego rozterki i wątpliwości zbliżające go do przeciętnego człowieka. 

Epilog burzy – wydany na krótko przed śmiercią autora ostatni zbiór liryków – swoista summa poetycka Herberta. Ton wierszy nastrojowy, nostalgiczny. Niekiedy bliskie są one formie modlitwy. Pogodzenie się z losem i refleksja nad własnym życiem. Nieubłagany upływ czasu i przemijanie jako podstawowe tematy.

Barbarzyńca w ogrodzie – najważniejszy tom esejów Herberta. Opis przemyśleń i spostrzeżeń poety z jego podróży po Francji i Włoszech. Refleksja nad najwspanialszymi zabytkami kultury i sztuki i śródziemnomorskiej (m.in. prehistoryczne rysunki naskalne w Lascaux czy katedry gotyckie). Rozważania na temat ponadczasowości i uniwersalizmu wielkich dzieł oraz ich rola w historii. Świadectwo typowego dla Herberta humanizmu, poszanowania tradycji i godności człowieka.