Zofia Kossak-Szczucka

Zofia Kossak-Szczucka urodziła się 8 sierpnia 1889 r. w Kośminie w Lubelskiem. Pochodziła ze znanej rodziny malarzy – Kossaków. Podstawowe wykształcenie zdobyła w domu, potem podjęła studia na uczelniach plastycznych, najpierw w Warszawie, potem w Genewie. Wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego. Zamieszkali na Wołyniu. Mieli dwóch synów.

Zofia Kossak-Szczucka była świadkiem zamieszek rewolucyjnych w latach 1917-1919, które uczyniła kanwą swojej debiutanckiej powieści Pożoga (1922). W tym samym roku zmarł mąż pisarki. Przeniosła się więc z dziećmi do rodziców w Górkach Wielkich.

Jest autorką utworów dla dzieci i młodzieży, m.in. baśni Kłopoty Kacperka, Koreckiego skrzata (1926).

Pasjonowała się historią. Ma w swoim dorobku literackim wiele utworów, w których opisywała specyficznym dla siebie językiem wybrane wydarzenia historyczne, oddając zarówno charakter swoich bohaterów, jak i koloryt epoki. Publikowała w międzywojennych czasopismach: „Czas”, „Dziś i Jutro”, „Tęcza”.

Po wybuchu II wojny światowej pisarka wyjechała z Nowosielic i zaczęła działać w konspiracji. Współtworzyła pismo podziemne „Polska żyje”. Była także współzałożycielką Komitetu Pomocy Żydom. Działała społecznie na rzecz ochrony człowieka, przewodniczyła Unii Kobiet. Napisała w 1941 r. protest piętnujący hitlerowskie zbrodnie na Polakach i Żydach. Była więźniem obozu w Oświęcimiu, potem na Pawiaku. Uwolniona w wyniku akcji władz podziemnych. Uczestniczka powstania warszawskiego. Po wojnie odznaczona medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”. Nie ukrywała swojej religijności, jak również nie szczędziła słów potępiających okropności wojny. Musiała emigrować. Przebywała 12 lat w Anglii. W 1957 r. powróciła do kraju. Zmarła 9 kwietnia 1968 r. w Bielsku-Białej. Jej drugi mąż, Zygmunt Szatkowski, założył w rodzinnych Górkach Wielkich muzeum poświęcone życiu i twórczości pisarki.

Najbardziej znane utwory Zofii Kossak-Szczuckiej:

Pożoga – utwór z 1922 r., debiut pisarski. To powieść wspomnieniowa, obrazująca losy ziemiaństwa polskiego na Wołyniu w latach rewolucji 1917-1919. Jest opisem rodzinnej tragedii samej pisarki, jak i przejmującym obrazem rozłamu narodowościowego, jaki dokonał się na Wołyniu w wyniku okrutnej ekspansji bolszewickiej.

Z otchłani – powieść z 1946 r., będąca wstrząsającym wspomnieniem obozowym pisarki. Jest świadectwem obrony Boga i świętej wiary. Zawiera przykłady ludzkich odruchów walki o człowieczeństwo w realiach obozu śmierci. Zofia Kossak stale pomagała więźniom, dożywiała ich, organizowała nabożeństwa, cały czas narażając swoje życie.

Szaleńcy Boży – oparty na legendach zbiór opowiadań z 1929 r. o życiu świętych. Pokazuje ich codzienność bez retuszu i upiększania – tak, jak życie zwykłych ludzi: z talentami, ale i skłonnych do upadku moralnego.

Inne utwory:

Z miłości (1926), powieść „śląska”: Legnickie pole (1930) oraz zbiór opowiadań „śląskich”: Nieznany kraj (1932), Suknia Dejaniry (1948), Bursztyny (1936), autobiografia św. Franciszka: Bez oręża (1937), powieść o królestwie izraelskim Król trędowaty (1937), Rok polski – obyczaj i wiara (1955), trylogia – cykl powieściowy dotyczący wypraw krzyżowych Krzyżowcy (1935), powieść biblijna Przymierze (1952), powieść historyczna z czasów powstania styczniowego Dziedzictwo (1956).