Zygmunt Krasiński

Zygmunt Krasiński urodził się w 1812 r. w Paryżu, zmarł również w tym mieście w 1859 r. Jeden z najwybitniejszych twórców polskiej literatury okresu romantyzmu, przy tym bardzo wszechstronny – pisarz, poeta, dramaturg, epistolograf. Wywodził się ze środowiska arystokratycznego. Jego ojciec, Wincenty był niegdyś generałem napoleońskim, zaś matka Maria Urszula pochodziła z zacnego rodu Radziwiłłów. Dzieciństwo i młodość spędził w Polsce, dokąd przybył wraz z rodzicami w 1814 r. (Warszawa oraz Opinogóra). Pobierał nauki u najlepszych nauczycieli (m. in. J. Korzeniowskiego). Po śmierci matki pozostawał pod opieką ojca – wówczas już konserwatysty i poplecznika caratu. Uczęszczał do Liceum Warszawskiego, gdzie zdał też maturę. Rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim (prawo i administracja), ale zarzucił je. Edukację kontynuował za granicą. W Genewie nawiązał liczne znajomości – poznał tu m.in. Adama Mickiewicza oraz Anglika Henry’ego Reeve’a, z którym utrzymywał potem wieloletnią, życzliwą korespondencję. Przeżył też pierwsze miłostki (Angielka H. Willan). Odbył szereg podróży po Europie (Włochy, Szwajcaria, Austria, Rosja, Włochy). W 1834 r. poznał w Rzymie Joannę Bobrową, z którą połączył go romans – w 1838 r. natomiast zakochał się w Delfinie Potockiej – jej echem jest bardzo obszerny zbiór listów. Twórczość Krasińskiego jest obszerna i różnorodna.

Do najważniejszych jego dzieł należą:

Nie-Boska komedia – najsłynniejszy i najlepszy dramat Krasińskiego, opublikowany w 1835 r. w Paryżu. Dzieło monumentalne i o różnorodnej tematyce. Wyróżnić można jednak kilka tematów dominujących. Są to: dramat rodzinny, rola poezji romantycznej, stosunek do rewolucji jako konieczności dziejowej, historia i historiozofia. Typowy dramat romantyczny, bardzo widowiskowy i trudny do wystawienia na scenie. Jedno z najdojrzalszych myślowo i formalnie dzieł polskiego romantyzmu.

Irydion – jeden z lepszych dramatów Krasińskiego, obok Nie-Boskiej komedii, opublikowany anonimowo w 1836 r. Akcja dzieła osadzona jest w realiach starożytnego Rzymu. Przedstawiony zostaje tu obraz państwa w stanie rozkładu, podjęte są kwestie walki o wolność, konieczności podporządkowania się surowym normom etycznym, wiary chrześcijańskiej. Dramaturg w sposób zamaskowany zabiera tu głos w sprawie walki narodowowyzwoleńczej. Jego zdaniem przelew krwi jest zbyteczny, a państwo rządzone przez cesarzy rzymskich (czytelna analogia do carów), prędzej czy później samo upadnie.

Przedświt – głośny poemat Krasińskiego, wydany anonimowo w Paryżu w 1843 r. Rozwija tu poeta swoją wizję mesjanizmu Polski, która ma odkupić pozostałe narody i doprowadzić niegdyś do powszechnej szczęśliwości. Szczególną rolę przypisuje on zwłaszcza szlachcie, którą czyni wyrazicielem dążeń Polaków.

Psalmy przyszłości – cykl poematów wydawany w latach 1845-1848. Także tutaj poeta idealizuje przeszłość szlachty i gloryfikuje jej dokonania, wskazując jednocześnie na konieczność dalszych działań i powinności.

Listy – Krasiński jako jedyny z polskich romantyków pozostawił tak liczną spuściznę epistolarną. Utrzymywał on liczne kontakty korespondencyjne z przyjaciółmi (Konstanty Gaszyński, Henry Reeve), swoimi wybrankami serca (Bobrowa i Potocka) oraz innymi wielkimi twórcami i myślicielami epoki (np. August Cieszkowski). W listach Krasińskiego stapiają się różnorodne wątki: miłosne, intymne, refleksyjne, ale też patriotyczne, mesjanistyczne, filozoficzne.