Funkcjonowanie NATO

W czasach zimnej wojny głównym zadaniem NATO było tworzenie przeciwwagi polityczno-militarnej dla Układu Warszawskiego. Rywalizacja i konkurencja z blokiem wschodnim polegała głównie na utrzymywaniu równowagi na zasadzie odstraszania – użycie arsenału jądrowego jednej ze stron spowodowałoby odwet drugiej, a w tej wojnie nie mogło być zwycięzców.

Po zakończeniu napięcia w stosunkach Wschód – Zachód spowodowanego rozpadem ZSRR i zakończeniem zimnej wojny, strony podjęły dialog. NATO otworzyło się na dawnych przeciwników, czyli państwa z byłego bloku wschodniego.

W obecnych czasach nadal podstawową funkcją sojuszu pozostaje odstraszanie potencjalnego agresora, ale pojawiają się nowe zadania wynikające ze zmienionej sytuacji politycznej. Do najważniejszych zadań należy wspomaganie ONZ w wysiłkach na rzecz pokojowego rozwiązywania konfliktów w byłej Jugosławii od 1992 roku. Od 1995 roku NATO wspierało porozumienie pokojowe w byłej Jugosławii, w ramach tzw. Sił Stabilizacyjnych. Od Rady Bezpieczeństwa ONZ NATO otrzymało też mandat na utrzymanie pokoju w Bośni i Hercegowinie. Podjęto wówczas działania po raz pierwszy poza terenem określonym w dokumencie założycielskim NATO. Formą realizacji tego mandatu były misje pokojowe w Bośni i Hercegowinie IFOR od grudnia 1995 do grudnia 1996 i SFOR (Bośnia i Hercegowina) od grudnia 1996 do grudnia 2004 roku. Była to też akcja lotnicza w Jugosławii od marca do czerwca 1999 roku, kolejna, to misja w Kosowie KFOR. Inne działania NATO, to zabezpieczenie Cieśniny Gibraltarskiej po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 roku, a także misja w Afganistanie ISAF od grudnia 2001 roku i ostatnio udzielenie wsparcia logistycznego Unii Afrykańskiej w misji w Darfurze.

Kolejnym zadaniem NATO jest wzmocnienie, zgodnie z Traktatem z Mastricht, europejskiego filaru Sojuszu, dla potwierdzenia europejskiej tożsamości w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Stwarza to m.in. możliwość podejmowania zadań wojskowych przez europejskich członków NATO z wykorzystaniem potencjału Sojuszu, ale pod bezpośrednim zwierzchnictwem Unii Zachodnioeuropejskiej.

NATO przedstawiło tez program „Partnerstwo dla Pokoju” umożliwiający współpracę miedzy NATO a krajami OBWE, w takich przedsięwzięciach, jak: misje pokojowe, operacje poszukiwawcze i ratownicze.

Szczególnie ważne było podjecie współpracy z Rosją i Ukrainą. W tym celu powołano Stałą Wspólną Radę NATO – Rosja. Bardzo ważnym wyzwaniem stojącym przed Sojuszem było też przyjcie nowych członków z Europy Środkowo – Wschodniej.