Globalizacja - poztywne i negatywne aspekty

Cywilizacja na globie ziemskim stanowi system różnorodnych i wzajemnie na siebie oddziałujących powiązań, które obejmują rozmaite procesy o znaczeniu lokalnym, regionalnym i państwowym. Żaden z procesów zachodzących we współczesnym świecie nie dotyczy tylko jednego państwa. Zmiany dokonujące się w tym systemie i dotyczące całej społeczności światowej określane są mianem globalizacji.

Jak można zdefiniować zjawisko globalizacji? Najczęściej przytaczana jest definicja Ronalda Robertsona, który twierdzi, że globalizacja to „zbiór procesów, które czynią świat społeczny jednym”. Jest to definicja niewątpliwie związana z wypowiedzią kanadyjskiego medioznawcy Marshalla McLuhana, która pojawiła się w połowie lat sześćdziesiątych, że „świat jest globalną wioską”. Zdecydowanie bardziej rozbudowaną definicję problemu globalizacji przedstawia polski socjolog Piotr Sztompka, który twierdzi, że globalizacja, to „proces zagęszczania i intensyfikowania się powiązań i zależności ekonomicznych, finansowych, politycznych, militarnych, kulturalnych, ideologicznych między społecznościami ludzkimi, co prowadzi do unifikacji świata w tych wszystkich zakresach i odzwierciedla się w pojawieniu się więzi społecznych, solidarności tożsamości w skali ponadlokalnej i ponadnarodowej”.

Globalizacja, polega na integracji gospodarczej i społecznej świata. Jest zjawiskiem wtórnym wobec postępu naukowo-technicznego, który najpierw wpłynął na stosunki gospodarczo-społeczne, a następnie na relacje kulturowo-cywilizacyjne.

Globalizacja w sensie gospodarczym polega na zapewnieniu swobodnego przepływu dóbr i usług. Jest również szansą i zagrożeniem dla poszczególnych państw świata. Powszechnie utożsamia się tą formę globalizacji z działalnością Banku Światowego oraz blisko z nim współpracującym Międzynarodowym Funduszem Walutowym. Podstawowym celem obu instytucji jest udzielanie pomocy finansowej krajom rozwijającym się i Trzeciego Świata. W 1993 roku Bank Światowy wsparł 1900 projektów sumą około 16 miliardów dolarów. Jednak w ostatnich latach działalność tego Funduszu jest dość często krytykowana. Podkreśla się, że obie instytucje udzielając pomocy finansowej państwom, wymuszają na ich rządach przeprowadzenie reform, których koszty obciążają społeczeństwa tych krajów.

Przejawem globalizacji gospodarki jest również działalność powstałej w 1995 roku Światowej Organizacji Handlu (WTO). Jej głównym celem jest ożywienie międzynarodowej wymiany towarowej poprzez stopniowe obniżanie ceł i znoszenie innych barier rozwoju światowego handlu. Oczekuje się, że intensywniejsza wymiana towarowa pozwoli na zwiększenie inwestycji, rozwiąże problem bezrobocia oraz polepszy sytuację ekonomiczną, szczególnie mieszkańców ubogiego Południa.

Proces globalizacji gospodarki ma również wielu przeciwników. Uważają oni, że niebezpieczeństwem tego procesu jest osłabienie odporności słabszych państw na kryzysy ekonomiczne. Niewielki spadek koniunktury w państwach wysoko uprzemysłowionych może wywołać głęboki kryzys ekonomiczny w krajach rozwijających się i Trzeciego Świata.

Podsumowując można znaleźć pozytywne i negatywne konsekwencje globalizacji. Pozytywy, to przede wszystkim czynniki oceniane wg takich kryteriów jak: wzrost produkcji, dobrobytu, możliwości w zakresie wprowadzania nowoczesnych rozwiązań ułatwiających kontakty między ludzkie, poprawiających organizację pracy, warunki w domu, miejscach służących rekreacji. Podkreśla się, że sprzyja to poszerzaniu sfery wolności, zwłaszcza możliwości wyboru zarówno w obszarze wartości materialnych, jak i duchowych. Nieskrępowany rozwój handlu zagranicznego i międzynarodowych obrotów kapitałowych przynosi korzyści wszystkim krajom współuczestniczącym we współpracy. Taka sytuacja wydaje się być szczególnie korzystna dla krajów słabiej rozwiniętych - tych, które dopiero otwierają swoje gospodarki, dzięki czemu możliwe jest przyciągnięcie kapitału zagranicznego i inwestycji opartych na nowoczesnych technologiach. Producenci w warunkach zwiększonej konkurencji mają możliwość powiększenia zysków, ponieważ są bardziej podatni na innowacje, wprowadzanie zmian w organizacji pracy, dostosowanie produktów do potrzeb i gustów odbiorców. Z kolei konsumenci, dzięki zróżnicowanej ofercie na rynku,  mogą wybierać między towarami gorszymi i lepszymi, tańszymi i droższymi.

Procesy wynikające z globalizacji na płaszczyźnie informacyjnej i kulturowej przyczyniają się do zanikania barier miedzy jednostkami, grupami społecznymi i narodami, co rodzi lepsze wzajemne zrozumienie, sprzyja wymianie doświadczeń, stwarza warunki dla lepszego zapoznania się z najnowszymi osiągnięciami w różnych dziedzinach. Do najważniejszych pozytywnych konsekwencji procesu globalizacji można zaliczyć zasady dotyczące ochrony środowiska, które zostały przyjęte przez większość państw.

Niestety zjawisko globalizacji niesie ze sobą również wiele zagrożeń. Zjawisko globalizacji rodzi przede wszystkim podział na dwa światy: tzw. McŚwiat i świat Dżihadu. Autorem tego stwierdzenia jest Benjamin Barber. Analizując ten podział zwraca się uwagę na negatywne skutki globalizacji występujące w różnych obszarach życia społecznego. W dziedzinie gospodarki wymienia się rosnące zróżnicowanie dochodów zarówno miedzy państwami najbiedniejszymi oraz najbogatszymi, jak i miedzy grupami społecznymi w ramach poszczególnych państw. Z globalizacji korzystają w największym stopniu ludzie lepiej wykształceni, otwarci, młodzi, skłonni do ryzyka. Dlatego kraje, w których takich osób brak, mają znikome szanse na pokonanie opóźnień w rozwoju gospodarczym. Wśród negatywnych skutków globalizacji w aspekcie ekonomicznym wymienia się również kryzysy walutowe i finansowe. Do najważniejszych z nich należą kryzysy, jakie dotknęły Meksyk w latach 1994 – 1995, kraje Azji Południowo – Wschodniej w latach 1997 – 1998, Rosję w 1998, Brazylię w 1999r. oraz w 2002 roku Argentynę.

Globalizacja ekonomiczna może także rodzić negatywne konsekwencje nie tylko w krajach słabo rozwiniętych, lecz także w państwach bogatych. Wynika to m. in. ze strategii realizowanej przez nowoczesne korporacje ponadnarodowe, które przenoszą produkcję towarów niewymagających wysoko wykwalifikowanej siły roboczej do krajów słabo rozwiniętych. Powoduje to likwidację miejsc pracy w wybranych sektorach i znaczny potencjalny wzrost bezrobocia.

Masowe migracje z krajów biednych do bogatych mogą być powodowane zarówno różnicami o podłożu ekonomicznym jak i łatwością przemieszczania się. Imigranci, często nielegalni, mają problemy z adaptacją w nowym środowisku, co samo w sobie rodzi wszelkiego rodzaju konflikty.

Do negatywnych zjawisk i skutków globalizacji należy zaliczyć także istnienie różnorodnych zagrożeń w innych sferach funkcjonowania człowieka. Powodem mogą być niedoskonałości rozwiązań technicznych, np. wadliwe funkcjonowanie sieci komputerowej.

Mimo podejmowanych działań na rzecz ochrony środowiska niepokój budzi również ewentualność klęsk ekologicznych. Wielu badaczy, zwłaszcza prawników, podkreśla również, że procesy globalizacji przyczyniają się do rozwoju zorganizowanej przestępczości w skali międzynarodowej.

Nowoczesne systemy przekazywania informacji, możliwość szybkiego przemieszczania się itp. służą nie tylko ludziom uczciwym, lecz również osobom łamiącym prawo. Ogromne niebezpieczeństwo stanowi także działalność grup terrorystycznych. Dlatego też w ostatnim czasie podejmowane są liczne inicjatywy mające na celu skuteczną walkę z terroryzmem w skali światowej.