Jednostka i grupa społeczna

Człowiek jest istotą społeczną. W społeczeństwie realizuje swoje podstawowe potrzeby np.

bezpieczeństwa, przynależności, szacunku, samorealizacji i rozwoju. Istnieją trzy główne koncepcje, kształtujące człowieka jako istotę społeczną:

Według koncepcji behawiorystycznej, środowisko, w którym żyje człowiek kształtuje go przez odpowiedni system kar i nagród. System ten wpajają określone zasady i formy zachowania.

Według koncepcji psychoanalitycznej, człowiek sam kieruje się własnymi potrzebami i popędami, które decydują o jego zachowaniu.

Według koncepcji humanistycznej zarówno środowisko zewnętrzne jak i wewnętrzne ma wpływ na jego zachowanie, jednak ostatecznie działanie wypływa z przemyśleń i posiadanych wartości.

Pomiędzy ludźmi występują tzw. interakcje społeczne, w wyniku których kształtuje się osobowość i tożsamość jednostki. Interakcje społeczne mogą być traktowane jako wymiana i gra oraz jako komunikowanie się.

Człowiek od momentu urodzenia podlega socjalizacji, czyli procesowi kształtowania, w wyniku którego staje się członkiem określonej społeczności. W trakcje socjalizacji, która w największym stopniu dotyczy dzieci i młodzież (socjalizacja pierwotna) jednostka przyswaja sobie:

• umiejętności niezbędne do życia np. rozumienie znaków, symboli (w tym narodowych) i porozumiewanie się
• role społeczne np. dziecka, ojca, pracownika, obywatela, Polaka, katolika
• reguły, ideały, normy postępowania
• umiejętności posługiwania się różnymi przedmiotami, charakterystycznymi dla danego społeczeństwa.

Proces socjalizacji wtórnej dotyczy dorosłego osobnika i trwa do końca życia. W wyniku socjalizacji wtórnej człowiek modyfikuje wcześniej poznane wzorce i role społeczne, zdarza się, że nawet niektóre z nich lub wszystkie odrzuca. Wśród procesów oddziaływania społeczeństwa na jednostkę znane jest zjawisko resocjalizacji, czyli powrotu do odrzuconych norm i wartości, tj. ponownej socjalizacji.

Funkcje socjalizacji:

• jednostka przyjmuje dorobek cywilizacyjny,
• zapewnia porządek społeczny, poprzez przekazywanie jednostce norm i zachowań przyjętych przez dane społeczeństwo.

Jednym z ważnych elementów człowieka jest jego osobowość, w skład której wchodzi:

• tożsamość
• mentalność
• mentalność indywidualistyczna
• mentalność kolektywistyczna
• wartości
• potrzeby
• postawy